Van Madrid tot Lourdes – ‘n sonderlinge ervaring

Julie 2001. Na Toledo se rondloop kry ons voete ‘n ruskansie in die bus en sit ons heerlik agteroor . Soos gewoonlik is daar ‘n opgewonde geruis van almal wat oor hulle ervarings gesels en hulle kopies uithaal en wys.

Terug in Madrid het ons ‘n halfuur by die hotel voor ons op ‘n besigtigingstoer deur Madrid gaan. Ken deel vir elkeen ‘n kaart van die stad uit sodat ons kan sien waarheen die bus ry. Ek moet sê dit help nogal om ‘n mens te oriënteer sodat jy darem ‘n idee kan vorm van waar jy jou bevind.

Dit is steeds snikheetwarm en die stad is oortrek met fonteine wat doelbewus aangebring is in ‘n poging om ‘n bietjie vog in die lug te kry.  Ek wonder of dit regtig werk.  Ons ry eers deur die rykste woongebied waar die winkels ten minste 30% duurder is as hulle eweknieë elders in die stad.  Die gids wys belangrike en historiese  geboue, monumente en standbeelde uit, terwyl sy interessante feite uitryg.

Wanneer ek mooi op die kaart kyk ontdek ek dat ons hotel nie baie ver van die middestad af is nie.  Dit is aan die onderpunt van Toledostraat, so ongeveer twee blokke weg van die oudste brug in Madrid.  Dit word die Toledobrug genoem en mag net deur voetgangers gebruik word. Vir die wat kans sien en òf nuuskierig òf genoeg energie oorhet, is daar die geleentheid om ‘n bietjie op hulle eie rond te dwaal. Die bus laai ons in die middestad af, met Ken se instruksie dat ons die nommer 23 bus terug hotel toe kan haal, asook duidelike aanwysings van waar die bushalte is.

Soos ons roetine teen daardie tyd is, soek ek en Winnie eers na ‘n internetkafee en is verheug toe ons amper dadelik een kry, op die vierde vloer van ‘n gebou waar daar ook dobbelbedrywighede plaasvind.  Hierdie een is nog goedkoper as die een in Barcelona en kos slegs 100 pesetas vir ‘n halfuur. Ons woerts ons boodskappies en briefies uit en dan is ons weer buite in die straat.

Kort-kort sien een van ons ‘n interessante winkeltjie waar ons gaan inloer en so verloor ons gou tred met waar ons onsself bevind. Teen die tyd wat ons dit besef is ons totaal verdwaal. Die probleem kom by die groot afdelingswinkels op verskillende vloere in – ‘n mens kyk na een afdeling en dan ry jy lustig op en af met roltrappe na die ander afdelings toe, gaan sommer by ‘n ander uitgang uit in plaas van waar ‘n mens oorspronklik ingekom het.

Ons mikpunt is die Plaza Mayor en ons sien dit pragtig duidelik op die kaart, maar dis verniet of ons kan uitwerk na watter kant toe ons moet loop. Die hitte doen ook niks om ons frustrasievlakke te verlig nie, want dis ‘n skroeiende 41° Celcius!Ons moet by die Plaza Mayor uitkom, ons sien dit heel duidelik op die kaart, maar of ons links of regs daarheen moet draai, weet ons nie.  Ons kry onsself op die kaart en terselfdertyd sien ons dat dit vrek warm is:  41 grade Celcius.  Ek is verbaas dat ek nie meer ongemaklik voel nie, want ek hou regtig nie van hitte nie. Die droë lug is waarskynlik meer toegeeflik as wanneer die humiditeitsvlakke hoog is.

Foto: http://www.droblo.es/wp-content/uploads/2010/10/Plaza_Mayor.jpg

Later is ons keelvol van die voortploetery en Winnie keer iemand voor om rigting te vra. Ons het op ‘n manier aan die teenoorgestelde kant van die plein beland en noudat ons dit weet, is dit maklik genoeg om weer by Toledostraat uit te kom.

Ten spyte van die baie stappery is ek nie regtig lus om in ‘n bedompige stadsbus te klim nie. Winnie besluit ook dat dit dalk nie so ‘n slegte idee is om terug hotel toe te loop nie. Daar is nie veel te siene wanneer ons uit die sentrale gedeelte van die stad is nie, maar daar is heelwat minder voetgangers. Kort-kort kom iemand naby genoeg verby sodat ‘n mens òf sweet òf die vars geure van iemand wat na siësta gestort het, ruik.

Ons stap oor die Toledobrug wat in die agtiende eeu oor die Manzanare-rivier gebou is. Dis ‘n pragtige ou brug met nege boogstrukture wat dit versterk. Daar is ook twee altare opgerig vir die beskermheiliges van Madrid, San Isidro en Santa Maria de la Cabeza.

Foto: Wikimedia

By die hotel besef ons dat ons middagstappie sedert die bus ons afgelaai het, ‘n volle drie ure in beslag geneem het. Ons is dus letterlik en figuurlik pootuit, maar dit beteken ook dat ek daardie nag soos ‘n klip slaap.

22 Julie  2001 – Sondagoggend.  Ek was vanoggend vroeg wakker en het voor en na ontbyt ‘n bietjie op my eie in die een straat  gaan stap waar ons nog nie was nie.  Vandag ry ons na die noorde van Spanje, gelukkig nie weer deur die bar semi-woenstyngebied nie.  Die landskap is bergagtig en rotsagtig en die gras is droog in skakerings van diep-goud, omsoom met groen bos.  Dis mooi en anders.

Ons ry hierna deur die Baskiese area van Spanje, spatsels dorpies wat aan en af deur die panorama van die bus se vensters verskyn. Vir my is hierdie deel die mooiste in die Spaanse landskap, met Barcelona tweede. Later word die groen meer intens – ‘n reuse lappieskombers wat netjies aanmekaar gestik is en elke stukkie grond word intensief beplant en bewerk.

Oor die grens in Frankryk word die plantegroei digter, weliger met elke nou en dan ‘n blerts kleur tussen-in.  Laatmiddag arriveer ons in Lourdes, ‘ a quaint little town” volgens die gids se beskrywing.    Dit is verfrissend anders, skoon, mooi, met ‘n plattelandse atmosfeer.

Dit is nog steeds verstikkend warm.  My en Donna se kamer is reg bokant ‘n betonblok wat die hitte nog verder reflekteer, dus hou dit nie veel sin in om die vensters oop te maak nie en daar is nie lugversorging nie.  Nadat ons tasse aangekom het,  gaan ek ‘n entjie stap, net om bietjie vars lug te kry. Eers sit ek op ‘n graswal oorkant die hotelletjie en kyk hoe die mense verbyloop –  gesinne wat gaan stap, hier en daar ‘n ou omie met ‘n hoed en ‘n kierie, twee ou dames fier en regop.  Twee dogtertjies speel ‘n paar meter van my af, rol skaterend teen die graswal af. Dan staan ek op en stap verder met die straat op, rustig terug met ‘n ander een.

Foto: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2f/MpaLurdesRosaryBasilica.jpg

Aandete is in ‘n lokaal aan die ander kant van die hotel en ons sit almal soos sardientjies ingedruk.  Daar is ‘n opgewonde gedruis van gesprekke in die groep en wanneer ek mooi begin luister, kom ek agter dat omtrent driekwart van die groep Rooms Katolieke is wat al baie lank na Lourdes uitgesien het.  Dis my eie skuld dat ek die agtergrondsinligting oor die stadjie gemis het, want  vir een van die min kere op die toer het ek aan die slaap geraak in die bus en net wakker geword toe Ken gesê het hoe laat aandete sou wees!  Nou vind ek uit dat ‘n meisie met die naam van Bernadette iets soos 18 visies van Maria hier gehad het – Our Lady, noem hulle Maria.  Mense kom van heinde en verre as pilgrims hierheen om die Grotto te besoek en met brandende kersies deel te neem aan ‘n pelgrimsmars van duisende.

Ek is nuuskierig om te sien waaroor die opgewondenheid gaan en na aandete stap ek, Winnie en Donna en ‘n klompie van die ander straat-af. Onder, nader aan die plein waar die optog om nege-uur sal begin, koop almal wat wil kerse en houers om heilige water in te sit by ‘n klein winkeltjie.  Al die winkeltjies verkoop Katolieke aandenkings en ikone.  Hoe nader ons aan die plek beweeg, hoe meer mense is in die strate, almal doelgerig op pad na die plein toe.  Hulle kom van orals, sonder enige lawaai, heel rustig. Wanneer ons op die wye plein kom, is daar al ‘n skare mense wat wag.  Voor ons, aan die ander kant van die plein, is ‘n hoë kerkgebou met trappies weerskante aan die vleuels wat boontoe lei.  Aan die agterkant is die Grotto, verduidelik Ken  en wys na waar die fontein met heilige water is.  Die groep van ons toer wat die optog wil meemaak kom op die eindpunt van die lang tou bymekaar en die handjievol van ons wat net waarnemers is, klim met die trappe op tot heelbo van waar ons ‘n goeie uitsig oor die toneel kan kry.

Foto: http://images.catholic.org/travel/destinations/2011012047_grotto.jpg

Dit is ‘n gesig waarop ek nie voorbereid was nie, ‘n atmosfeer wat my byna oorweldig.  Ons sien die voorpunt van die prosessie wat reeds stadig begin beweeg het,  met ‘n ikoon van Maria wat op ‘n draagbaar gedra word.  Hulle word gevolg deur tientalle mense wat op mobiele beddens gestoot word en letterlik honderde mense in rystoele.  Oor groot luidsprekers eggo die dreunsang van gebede in minstens ses tale of selfs meer en elke keer wanneer ‘n gebed gedoen word, herhaal die stadig bewegende skare dit met strak, ernstige gesigte.  Kol-kol klink koorsang op en elke nou en dan kan ek selfs die melodie van ‘n bekende liedjie identifiseer.  Dit is ‘n veelkleurige prosessie wat afgewissel word deur groepe wat dieselfde kleur geel, rooi of blou hemde aanhet.  Oral wapper kronkelende baniere wat aandui van waar af die pelgrims kom en ons klein groepie Protestante kan maar net verstom van bo-af neerkyk op die vreemde tafereel wat homself onders ons afspeel.

Skemer het stadig begin daal aan die einde van ‘n lang Europese somersdag en nou begin die duisende kersvlammetjies helderder in die dowwe lig skyn. Dis moeilik om ons toergroep van bo-af te identifiseer, maar hulle is amper laaste in die optog en ons verbeel ons dat ons ‘n paar van hulle kan eien.  Die voorpunt van die optog het reeds begin omdraai en die die lang, digte tou mense vorm esse soos wat hulle terugbeweeg.  Dit is eenvoudig net ‘n ongelooflike ervaring en wanneer ek later vir Ken daaroor uitvra, sê hy dat daar tussen 12 en 15 000 mense was en dat daar soms selfs tot 25 000 mense aan die optog deelneem.

Foto: http://archive.cliftondiocese.com/3996

Dis ‘n stadige proses en na ‘n ruk besluit ek om nie vir Donna en Winnie te probeer wag nie want ons gaan mekaar definitief nie na die tyd in die skare kry nie. Ek stap saam met Sandy en Prakash en die klomp Nieu Zeelanders terug hotel toe.

Wanneer ons weer onder op die plein is, sien ek dat daar ‘n hospitaal langs die kerk is. Dan speel ‘n vreemde toneel hom voor ons af. ‘n Ambulans wat soos ‘n gholfkarretjie aangedryf word, ry geluidloos tussen die mense in en stop langs iemand wat siek geword het. Twee mans tel die sieke op ‘n draagbaar en laai hom in die ambulans voor dit weer net so geluidloos wegtrek.

Ten spyte van die duisende mense in die optog, wemel die strate steeds van mense wat net rondloop of rustig in restaurante kuier. Ek het werklik gedink dat elke besoeker aan Lourdes en omgewing deel van die optog was. Terug by die hotel is ek reeds in die bed wanneer Donna ‘n uur later ook opdaag, haar hande beskermend geklem om die kosbare kleinodes van haar geloof wat sy iewers by ‘n winkeltjie gekoop het…

Venesië se ou-wêreldse sjarme

Ken maak seker dat niemand in die bus enige voorkeure kry nie en almal moet elke dag ‘n sitplek aanskuif. Vanoggend is dit my en Donna se beurt om heel voor in die bus te sit en die uitsig deur die groot vensters is asemrowend.  Net so voor twee-uur die middag steek ons die grens tussen Oostenryk en Italië oor en ry tussendeur die hoë dolomietberge, al langs die redelik droë rivierbedding. Ek kyk na die rivier en wens ek kon ‘n klippie op die bodem optel om by die huis in ‘n bottel van herinneringe te hou.  Alles op die bedding is bleekwit en die water is ‘n vreemde groenblou kleur, baie soos dié van die rivier in Innsbruck.

Vir kortroetedoeleindes mol die bus weer deur tonnel na tonnel en tussendeur sien mens plek-plek nie veel nie.  Die dreuning van die bus en die rustigheid van die rit laat my ooglede bitter swaar voel, maar ek probeer my bes om wakker te bly.  Donna sit langs my en visvang – haar kop ruk kort-kort na een kant toe en kom weer op, kompleet soos ‘n dobbertjie op deinende water.

Lisa en Leo agter ons se gesprek vang my oor. Hulle is baie opgewonde oor die vooruitsig om in Italië te wees, want dit is hulle albei se geboorteland. Ek wonder hoe dit vir hulle voel om op so ‘n manier na soveel jare na hulle wortels toe terug te keer.

Dan begin ons uit die bergagtige gebied uit ry en die aarde is meer plat, maar steeds boomryk.  Ons is nie ver van Joego-Slawië af nie, sê Ken.  Ek kyk na die mielielande – die mielies staan hoog en word baie dig teen mekaar geplant, anders as in Suid-Afrika waar die rye verder uitmekaar is.

Die son kom nou reg van voor af en ek kan sien hoe ongemaklik dit vir Ken is waar hy op die voorste enkelsitplek sit.  Hy sit kort-kort sy strooihoed op.  Ken fassineer my met sy kennis en ook vanweë die feit dat ek hom nog nooit tydens hierdie hele toer gesien eet of drink het nie en ons is al langer as ‘n week op pad!  Hy is duidelik baie professioneel, meng nie onnodig met die groep nie en handhaaf sy distansie. Is dit ‘n selfopgelegde ingesteldheid, wonder ek, of is dit amptelike beleid van Trafalgar? Hoe voel dit om permanent te reis?  Dit is sekerlik nie bevorderlik vir ‘n gesonde gesinslewe nie.  Ek wonder hoeveel hy betaal word…

Ons eerste stop in Italië is Venesië, waar ek naarstiglik ‘n paar feite wat Ken uitspoeg probeer neerpen voor ons uit die bus uit klim.  Geskiedkundiges stem nie altyd ooreen wat die oorsprong of begin van Venesië  betref nie – daar is ‘n totaal van 117 klein eilandjies. Volgens Ken was dit ‘n direkte gevolg van die ineenstorting van die Romeinse Ryk en mense wat na die eilandejies toe gevlug het om van die invallers af weg te kom.  Teen die agtste eeu was die eilande goed ontwikkel met Dukes (hertog/hertoë?) wat hulle regeer het en die Republiek van Venesië ontwikkel het. In 1450 het hulle Konstantinopel verloor en in 1867 het Venesië by Italië aangesluit.  Venesië word as ‘n bedreigde stad beskou omdat dit besig is om te sink en ‘n Wêrelderfenis Grootskaalse besoedeling veroorsaak ook baie skade aan die ou geboue.

Ek het my geldsake in Wene goed bekyk en maak nie die eerste aand se besigtigingstoer mee nie – as daar iewers ‘n krisis opduik wil ek nie gestrand wees nie.  Ek voel so ‘n bietjie bek-af so by my sigselwers, want ons hotel is in die Mestre-gebied wat nie op die hoofeiland is nie en dus nie veel om te sien nie, maar die gevoel duur nie lank nie.  More is egter nog ‘n dag en ek kan doen met ‘n goeie nagrus.

Na ‘n heerlike ontbyt die volgende oggend vat die bus ons na die vaperetto-vasmeerplek toe. Ons klim op ‘n ‘busboot’ (die goedkoper opsie, want watertaxi’s in Venesië is baie duur) wat ons op die eiland afspoeg. Ken maak weereens seker dat ons presies weet waarheen ons op pad is – vier brûe tot by die St. Markusplein.  Die roete bly aan die waterfront en elke keer wanneer ons bo-op ‘n brug is, vergaap ons ons aan die honderde toeriste wat in mierpatroontjies rondskarrel.

Orals is stalletjies met soeweniers, hoede, sonbrille, serpe, noem dit maar op. Dan is ons op die St. Markusplein. Voor die Basilika is daar reeds toue en toue mense wat wag om in te gaan. Ken het ons vooraf op die kleredragmaatreëls by die meeste katedrale gewys, naamlik dat ‘n mens nie daar kan ingaan met kortbroeke nie en dat vrouens se skouers bedek moet wees.  Ons loop eers met ‘n nou stegie  aan die ander kant van die plein deur na ‘n glasblaser se werkswinkel toe. Binne is daar stellasies waarop ons almal inryg. Ek sit in die voorste ry en voel die hitte van die oond en die vlam, maar verkyk my aan die behendigheid waarmee die man sy glasblasery demonstreer, onder luide applous en oe’s en aa’s van die groep af.

Daarna word ons na die middel van hulle winkel geneem waar een van die verkoopsmanne vir ons ‘n paar interessanthede vertel en terloops meedeel hoe maklik dit eintlik is om iets daar te koop… Selfs verpakking en versending na enige land toe is nie ‘n probleem nie.

Rondom ons is die mooiste glasware en glaskunswerke, pragtig uitgestal en ingeryg op die rakke, glinsterend in die kunsmatige lig. Winnie koop twee horlosies met glas- inlegwerk.  Sy betaal 132 000 lire vir elkeen maar wanneer ons later in die straatjies rondkyk sien ons die horlosies vir die helfte van die prys.  Sy hou vol dat haar horlosies eg is en ons stry nie met haar nie, want sy is waarskynlik reg.

Ons het ‘n rukkie tyd om op ons eie rond te loop en van die ouer gardes gebruik die geleentheid om die Basilika te besoek. Ek en Winnie loop kruis en dwars in die nou stegies rond. Die meeste van die geboue kom baie vervalle oor, maar ek hou van die atmosfeer.  Ek roep weer Ken se woorde op – die Italianers gee nie soveel om vir die uiterlike nie, maar binne in hulle huise is alles duur en smaakvol. Kort-kort is daar ‘n bruggie oor een van die vele klein kanaaltjies en dan staan ons vir rukke en kyk hoe die gondoliers met hulle gondolas vol toeriste deur die kanaaltjies onder deur die bruggies vaar, soms in bondels van drie of vier, ander kere een vir een.

Dis vandag heerlik koel en ek het ‘n sterk vermoede dat dit ook tot my positiewe persepsie van Venesië bydra.  Tussen die twee van ons kry ons ons pad terug na die plein toe en van daar af loop ons weer met die vier brûe al langs die kanaal tot waar ons om halftwaalf die boot vir die Lagoon Cruise moet kry.

Dis heerlik koel op die boot, want ek en Winnie besluit om op die bo-dek ons sit te kry. Die boot vaar in die hoofkanaal in van waar ons koers kies, weg van die hoofeiland af en verby ‘n klompie kleiner eilande. Die kanaal na hierdie kant toe is minder besig as van die vasteland se kant af en daar is selfs hier en daar ‘n bootjie met net een of twee mense in. Almal volg die kanaalreëls en hou by ‘n roete wat die ‘verkeer’ reguleer.  Na ‘n rukkie verloor ons ons entoesiasme om op die bo-dek te sit, want die wind raak onaangenaam en ons stap met die trappies af tot in die boot se buik.

Terri wys vir my ‘n kerktoring op een van die eilande wat baie duidelik na een kant toe oorleun.  Op die ou einde is dit die eiland waarheen ons op pad is – Burano.  Ek is onmiddellik gek daaroor toe ons afklim.  Die huise en geboue is almal verskillende pastelkleure geverf – poskaartmooi – en alles is skoon en netjies.  Die hoofstraatjie is heelwat breër as die hoofeiland se stegies. Halfpad straat-af gaan ons by ‘n piepklein restaurantjie in vir ons middagete.  Dit lyk nie juis indrukwekkend aan die voorkant nie, maar wat ‘n verrassing toe ons instap en sien dat dit besonder groot aan die binnekant is.  Dit is baie nou, maar lank.  Ons moet deur twee groot sale loop voordat ons in die eetlokaal kom wat vir ons gereserveer is. Die ete is ‘n verdere verrassing.  Ons begin met ‘n vispatee, biscotti (daardie droë rooster-beskuitjie tipe wat ons al ‘n paar keer by ontbyt ook gekry het), wyn en koeldranke.  Daarna is dit vislasagne met slaai en ‘n ander stukkie vis daarby, toe is dit Calamariringe en garnale wat in olie gebraai is.  Laasgenoemde geniet ek vir die eerste keer in my lewe, want ek is nie juis ‘n seekos-entoesias nie.  Nagereg is “almond brittle” soortgelyk aan die harde grondboontjiekaramel wat ons ken, asook ‘n tipe van vlakoekie wat jy tradisioneel in jou wyn moet druk.  Dit word opgevolg deur heerlike vars vrugte, koffie en likeur.  Nodeloos om te sê dat almal hopeloos te veel geëet het. Die Italianers in die groep gloei van trots en sê dat hierdie werklik ‘n tradisionele Italiaanse ete is – g’n wonder dat soveel van hulle in die somer ‘n lekker lang middagslapie moet inkry nie.

Na ete loer ons by die winkeltjies in.  Burano se beroemde kant-handwerk word oral uitgestal en daar is ‘n magdom klein winkeltjies weerskante van die straat. Daar is ook baie plekke wat tuisvervaardigde Venesiese maskers, glas- en ander aandenkings verkoop en ons kan maar slegs by ‘n paar van hulle ingaan.

Daarna is ons weer op die boot terug na Venesië toe.  Dit neem amper ‘n uur om daar te kom.  Op die kaai weet ek nie juis wat ek wil doen nie, want sommiges in die groep gaan op ‘n gondola-vaart en ek het gekies om dit nie te doen nie.  By die St. Markusplein sien ek dat die toue voor die Basilika nie te lank is nie en dat daar sommiges van die groep is wat reeds daar staan.  Die ry beweeg redelik vinnig vorentoe, dus lyk dit vir my na ‘n goeie idee om ook die binnekant te sien.

Die Basilika is selfs van buite af imposant met die ingewikkelde detail op die fassade en die oormaat van alles.  Teen hierdie tyd het ek nie meer genoeg byvoeglike naamwoorde om alles mee te beskryf nie. ‘n Vrou voor my het ‘n baie kort kortbroekie aan en wanneer sy by die ingang kom, word sy nie toegelaat om in te gaan nie.  Binne is dit donker en somber en nie een van ons is lus om 3000 lire te betaal om met die trappe in die toring op te gaan nie, dus skuifel ons stadig verby die kapelletjies en die preekstoel en is na 15 minute weer uit. Daar is nog ‘n tydjie voordat ons bymekaar moet kom en ek kyk saam met ‘n paar van die groep na die baie mooi en baie duur goed in die winkelvensters om die plein.

Die St. Markusplein self het ‘n gesellige atmosfeer.  Daar is ongelooflik baie duiwe wat deur die mense gevoer word en later wonder Natalie van Mauritius waarom die mense toegelaat word om dit te doen aangesien die duiwe nie net alles bemors nie, maar ook ‘n gesondheidsrisiko inhou.  Die restaurantstoele aan die kante van die plein is nie juis oorvol nie, aangesien dit nogal duur is om daar te sit, want daar is oral musici wat klavier en ander instrumente bespeel om klante met hulle lieflike musiek te lok.  Dit is baie goedkoper om eerder ‘n toebroodjie by ‘n toebroodjiekroeg te bestel, want daar kan jy staan en eet.

Ons loop vir Shirley en haar kleindogter raak – hulle is Amerikaners.  Sy sê dat sy uitgeput is en nie kans sien om op die gondolavaart te gaan nie, maar sy het reeds daarvoor betaal en Jessica wil bitter graag gaan – sal ek omgee om haar plek in te neem?

Op pad na waar ons die gondolas moet kry luister ons eers vir ‘n rukkie na die musiek.  Ek en Jessica beland saam met die jong paartjie van Singapoer en hulle dogtertjies op ‘n gondola.  Die ma en dogtertjies lyk regtig soos drie poppies, so klein en fyn is hulle.  Die gondolier is jonk en aantreklik en stuur die boot gemaklik met sy gespierde arms.  Hier en daar is daar ‘n verkeersknoop en dit lyk of hulle ‘n baie ingewikkelde manier het om hulleself te navigeer.  Die gondolas ry so drie-drie saam sodat almal die musiek van die een boot af kan hoor. Op ‘n ander gondola is daar ook iemand wat sing – jy kan sien dat hy dit al jare lank doen en hy is so effens ongeduldig met die jong outjie wat sy begeleiding met ‘n trekklavier doen. Dan versplinter die ou-wêreldse prentjie wanneer die gondolier se selfoon skielik lui en ek kan nie help om te glimlag oor die kontras nie.  Hy gesels lustig en natuurlik in Italiaans.  Ons verwonder ons aan die verweerde toestand van baie van die geboue.  Die rit duur ‘n uur, maar die laaste rukkie sien ek nie veel nie, want ek en Lin gesels land en sand.

Terug op vaste aarde wag die res van die groep al en ons klim weer op die vaporetto  terug na ons bus toe.  Henry vertel dat sy beursie uit sy broeksak gesteel is terwyl hulle in die Basilika was.  Dis ‘n groot terugslag, want hy het nie net sy kredietkaarte verloor nie, maar ook ‘n groot kontantbedrag.  Ken waarsku ons die heeltyd teen sakkerollers en alhoewel ons dit in gedagte hou, is hulle heel waarskynlik so vinnig dat ons in elk geval nie sal agterkom as ons beroof word nie.

Basil en Catriona het ook ‘n interessante storie.  Oral op die kaaisypaadjie is smouse wat allerhande speelgoed en aandenkings en ook handsakke verkoop.  Hulle is eintlik ‘n oorlas, want sodra jy die geringste belangstelling toon, raak jy nie van hulle ontslae nie.  Die een ding wat my hierdie keer gefassineer het, is sulke karton Miekie en Mieniemuis-figuurtjies waaraan ‘n magneet geheg is.  Jy vryf dit so ‘n paar keer oor jou radio wat ‘n ingeboude magneet het en wanneer jy musiek aanskakel ‘dans’ die figuurtjies op hulle eie.  Basil-hulle het drie van hierdie figuurtjies by een van die smouse gekoop en net nadat hulle betaal het, het daar skielik ‘n groot kabaal uitgebreek. Die ou het sy goed binne sekondes bymekaar gemaak, weggehol en so ver as wat hy gehardloop het, ander smouse gewaarsku.  Hulle is eintlik onwettig daar  en daarom stal hulle meestal hulle ware op komberse uit – wanneer dit nodig is, bondel hulle eenvoudig net alles saam in die kombers en dan verdwyn hulle blitsvinnig!

Lucerne, Switserland

Dis Saterdag wanneer ek in die hotel in Lucerne wakker word met die klank van kerkklokke wat iewers naby beier. Ek lê ‘n rukkie daarna en luister en wonder of die mense wat hier bly dit nog hoor en of hulle al te gewoond daaraan is, soos wanneer ‘n mens naby ‘n treinspoor bly en dit deel van die agtergrondsgeluide word.

Ontbyt in die beknopte eetkamertjie is graanvlokkies in piepklein bakkies, met klipharde broodrolletjies, koffie en lemoensap.

Dis ‘n bewolkte dag en deur die groot vensters van die bus lyk alles vandag vir my groener, heel waarskynlik omdat dit nie so warm en bedompig is nie. Die pad kronkel al langs ‘n rivier af en die huise en landerye staan stemmig en netjies ingeryg. Ons bestemming is die dorpie Kussnacht op die oewer van die Lucerne Meer waar ons op ‘n trein gaan klim waarmee ons teen die Rigi berg gaan opwurm. Ken het ons reeds gewaarsku dat stiptelikheid ‘n prioriteit vir die Switsers is, dus skarrel almal om so vinnig as moontlik ‘n sitplek te kry wanneer die trein by die halte aankom. Dan sit ons en kyk hoe ‘n jong man ‘n klompie melkkanne aflaai voor die trein skilpadstadig teen die berg opkruip.  Dit is duiselingwekkend hoog en die uitsig slaan ons asems weg, maar halfpad boontoe ry ons in ‘n digte misbank in.  Amper op die kruin moet ons uitklim. Daar is ‘n hysbak vir die wat nie kans sien vir die steil paadjie nie en helfte van die groep maak daarvan gebruik terwyl die res van ons boontoe loop. Daar is twee lewensgrootte kartonpoppe wat stil in die mistigheid staan – ‘n jongman en ‘n meisie in tradisionele Switserse drag. Ek en Winnie neem ‘n paar verspotte foto’s met ons gesigte in dié van die poppe s’n en dan gaan ons in die restaurant sit. ‘n Groot glas warm sjokolade en ‘n kort geselsie later neem ons die hysbak af na die treinvlak waar daar reeds ‘n ander toergroep ook saamdrom. Tot my verrassing hoor ek ‘n vrou Afrikaans praat en ek begin opgewonde met haar gesels.  Hulle is ‘n groepie van agt Afrikaners wat saam op ‘n bustoer is en vir die volgende paar dae loop ons mekaar orals raak.

Dit begin hard reën en ek besef dat dit die eerste dag is wat ek om een of ander duistere rede nie my sambreel saamgebring het nie.  Ek gebruik my drasak om my hare te probeer drooghou terwyl ‘n paar van ons naarstiglik na ons groep se kompartement soek. Die kondukteur hang by een van die waens uit, duidelik glad nie gelukkig met ons klompie verdwaaldes nie. Hy wys ‘n kwaai wysvinger na die agterste wa en roep: “Behind!” Dis egter die ander groep se wa, maar gelukkig kom Ken ons red en ons hol agter hom aan, verby die kondukteur wat lyk of hy hom bloediglik vir ons vererg het. Ons voel soos ‘n klomp stout kinders wat oor die vingers getik is en sit en giggel wanneer ons uiteindelik ons sitplekke kry en die trein kan wegtrek.

Halfpad ondertoe stop die trein en van daar af klim ons in ‘n groot kabelkar, maar alhoewel die mis effens gelig het, kan ons tot ons teleurstelling nog steeds nie veel sien nie.

By die onderpunt wag ‘n boot waarmee ons terug na Lucerne toe vaar. Ons stuurman praat Engels met ‘n sterk Duitse aksent, maar ons kan hom goed verstaan, anders as wat die geval was met die ontlyfde stem wat kort-kort oor die trein se luidsprekers opgeklink het. Hy vertel ons dat  daar in hierdie area nog steeds 12 vissersfamilies is en wys ‘n paar interessante bakens op die rivieroewer uit.

Dit reën wanneer ons terug in Lucerne aankom.  Die bus laai ons af en ons stap ‘n blok of twee tot by die Restaurant Staatkeller in die middestad vir ‘n tradisionele switserse ete. ‘n Ouerige vrou met ‘n diep altstem jodel op die klein verhogie – ‘n konsert is by die prys van die middagete ingesluit. Die musikante spring van die een instrument na die ander om hulle vaardighede ten ore te stel. Daar is ‘n basviool, klarinet, klavier en ‘n trekklavier. In ‘n stadium skommel hulle 5 Frankstukke in groot metaalbakke en boots so die geluid van klokke na.  ‘n Reuse alpehoring is volgende aan die beurt, gevolg deur ‘n baie ongewone musiekinstrument – ‘n werfbesem (in Liewe Heksie-styl) wat oor ‘n man se skouer gehou word. Hy slaan ritmies met ‘n stok van bo na onder op die besemstok, wat dan verskillende toonhoogtes (besemstokhoogtes?) tot gevolg het.

Die altvrou kry ‘n klompie van die gaste bymekaar wat op die verhogie moet gaan staan en kans kry om op die alpehorings te blaas en te probeer jodel. Voor elkeen ‘n kans kry, word hulle gevra van watter land af hulle kom, wat groot pret en toejuiging van die gehoor se kant af ontlok. Dan moet hulle bier drink en sy sing ‘n lied eie aan elkeen se land. Die Suid-Afrikaanse liedjie is Sarie Marais, maar met hulle uitspraak klink dit meer Hollands as Afrikaans.

Na ete loop ek saam met Winnie en Jessica in die winkels rond. Ek soek geskenkies vir my seuns in ‘n speelgoedwinkel en tussen die rakke en my fokus deur verloor ek die twee meisies. Dis heerlik om ‘n bietjie op my eie rond te snuffel. Intussen het dit opgehou reën en daar heers ‘n vrolike atmosfeer in die nat strate. Ek drentel tussen die winkels rond, probeer ‘n afdelingswinkel se gratis internetfasiliteite sonder om hond haar-af met die e-pos te maak, loer by ‘n parfuumwinkel in en koop houtmarionette by ‘n soewenierswinkeltjie.

Dan loop ek rustig rond tot by die Chapel-brug en is onmiddellik gek daaroor. Die hele brug is van hout gemaak met rye en rye blombakke gevul met helder blomme wat aan die buitekant van die brug hang. Dit is ‘n toe brug en binne-in is sulke driehoekgeweltjies waarop die mooiste middeleuse toneeltjies geverf is. Ek vergaap my daaraan en daarna gaan staan ek vir ‘n rukkie stil op die brug om na die rivier en die mense aan die ander kant te kyk. Die toneeltjie voor my is idillies met die ingerygde geboue en straatkafeetjies waar mense rustig buite sit en eet en gesels.

Iewers bespeel ‘n straatmusikant ‘n harp, wat die atmosfeer nog meer dromerig en romanties maak.

Ek stap verder en dan met ‘n ander brug weer terug oor die rivier waarna ek in Leo en Lisa, twee Australiërs van die toergroep, vasloop. Lisa vra of ek al my teelepel – met komplimente van die toergroep – in die Bucherer-winkel gaan haal het. Dis ‘n groot plek wat Rolex-horlosies en ander duur juweliersware verkoop. Ek voel effe geïntimideerd om in te gaan, maar Lisa oortuig my dat ek my gratis lepeltjie moet gaan haal. Sy haak summier by my in en loop saam met my.  Die pryse in die winkel is skrikwekkend hoog, maar ‘n rukkie later het ek die lepeltjie in my sak en stap ons weer uit.

Ek is lus om iewers koffie te drink en alhoewel Leo en Lisa saam met my gaan sit, wil hulle niks bestel nie. Die kelner is baie vies daaroor (‘n mens mag nie sommer net ‘n stoel beset nie!) en sê sonder om doekies om te draai dat hulle nie daar kan piekniek hou nie.  Ek voel soos ‘n gek wanneer hulle vir my staan en wag terwyl ek my koffie drink.

Terug by die hotel wag ‘n faks van my man af vir my en ek maak dadelik al my kleingeld bymekaar om te bel. Na ‘n kort gesprek met hom en die kinders voel ek sommer stukke beter en klim moeg maar tevrede in die bed.

Ludwigshafen, Heidelberg, Strasbourg, Lucerne…

Ons het vroeg reeds vanaf Ludwigshafen na Heidelberg vertrek, ‘n plek wat ek nogaal graag wou sien weens die gelyknamige dorp in Suid-Afrika. Die bus het ons al voor nege-uur uitgespoeg om die strate te gaan verken, terwyl daar nog nie veel aan die gang was nie. Die oggendluggie was redelik koel en ons kon die middestad met sy kieselsteenstraatjies rustig verken. Hier en daar was winkeliers nog besig om hulle winkeltjies se deure oop te sluit en op ‘n balkonnetjie het ‘n ouer vrou die malvas in die blombakke op haar balkonnetjie natgegooi.  Ons staan en kyk hoe ‘n ‘n omie sorgvuldig die rakke voor sy vrugtewinkel uitstoot en ek proe vir die eerste keer in my lewe heerlike vars, koel en groot Europese kersies. Later sou ek dikwels weer koop, maar niks kon by Heidelberg se vroeg-oggend soet kersies kom nie.

 

Hierdie deel van die stadjie lê in die skadu van ‘n groot kasteel op ‘n heuwel wat bo-oor alles uittroon. Die Barokstyl-geboue hier het op een na almal in ‘n stadium afgebrand en is toe weer oorgebou. Ons loop in die hoofstraat af en ek verwonder my aan die sorgvuldigheid waarmee elke kieselsteentjie in die straat gelê is. Aan die bo-punt van die straat staan ‘n mallemeule met sy perdjies tjoepstil en wag vir kinders om heel waarskynlik eers vanaand weer sy ratte in die rondte te laat draai.

 

Die klank van ‘n motor wat stadig in so ‘n straatjie afry, sal altyd die opwinding van daardie reis weer in my laat opborrel. Ek en Winnie giggel vir die manier waarop die bestuurder die nou straatjie navigeer deur sommer op die sypaadjie en om lamppale te ry in sy poging om verby die geparkeerde voertuie te kom. Ons loop kort-kort in iemand van ons toergroep vas en dan word daar opgewonde en vinnig ‘n paar interessanthede uitgeruil. Ons het maar ‘n uur tyd voor die bus net voor tien weer vertrek.

Ons volgende stop is Strasbourg, Alsace-Lorraine, net oor die Duitse grens in Frankryk. Hier stap ons eerste na ‘n enorme Gotiese katedraal waarna Winnie gou by die poskantoor neffens dit inglip om poskaarte te pos.  Die straatjies is veelkleurig, met soewenier- en poskaartstalletjies besaai. Die Frans wat ons om ons hoor is natuurlik Grieks vir die meeste van ons, dus is ek dankbaar dat ons ten minste met ons mede-toerlede in Engels kan kommunikeer.  Terwyl ek vir Winnie wag, word my aandag deur ‘n straatkunstenaar getrek wat ‘n potloodskets van ‘n toeris doen. Om my heers ‘n karnaval-atmosfeer soos mense nuuskierig daar en om die straatsmouse saamdrom. ‘n Paar meter verder dans ‘n meisie rukkerig op maat van ‘n klingelende juweelboksiemusiek. Iemand klop my op die skouer – hy het ‘n hele versameling van horlosies en leergordels wat hy aan my wil verkwansel.  Ek skud my kop en wanneer ek besef dat Winnie heel waarskynlik al klaar met haar poskantoormissie is en ek haar in die skare verloor het, gaan soek ek na ‘n plek waar ek die Duitse Mark wat ek nog oorhet vir Franse Frank kan gaan omruil. Ek loop verby straatkafeetjies waar mense agteroor sit en bier of koffie drink en gesels, verkyk my aan die blombakke wat vrolik in rooi en pienk aan geboufassades hang terwyl ek die ‘wisselkoerswinkel’ soek.

‘n Entjie verder in die straat af stoot ‘n vrou in ‘n burka ‘n baba in sy waentjie en wanneer ek verby haar loop, vat sy my aan die arm en ten spyte daarvan dat ek nie Frans verstaan nie, weet ek sy bedel vir geld en ek skud maar net my kop.

 

Ek is verlig wanneer ek uiteindelik ‘n plek kry waar ek my Duitse Mark kan omruil. Op die lys van die verskillende geldeenhede sien ek verbaas dat die ZAR ook aangedui word – hulle koop dit vir 60c en verkoop dit vir R1.10, sien ek.

Teen hierdie tyd is ek al honger en op pad na die bymekaarkomplek koop ek vir my ‘n ham- en kaasbroodjie by ‘n stalletjie. Terwyl ek vir die broodjie wag kom ‘n Duitssprekende vrou langs my staan en vra vir die jong meisie agter die toonbank waar sy die ‘boot’ kan kry. Die meisie is Franssprekend en verstaan nie en ek vertaal so ewe die versoek in Engels, waarna die meisie vir die vrou beduie hoe om te loop.

Broodjie in die hand loop ek terug na die katedraal toe en gaan sit op die trappies en eet. Nog ‘n straatsmous kom staan voor my met ‘n speelgoed-gorilla wat dans en homself dan obseen ontbloot.  Die man glimlag breed en brabbel iets wat ek nie verstaan nie, maar ek skud vir die soveelste keer my kop – ek stel regtig nie daarin belang om hierdie ding te koop nie.

Kort voor lank is Winnie en die res van die groep ook daar en dan loop ons almal saam met Ken na waar die bus geparkeer is. Van daar af ry ons na die Switserse grens naby Basil.

Switserland is nie deel van die Europese unie nie, dus moes almal paspoorte gereed hou vir in geval hulle daarna wou kyk. Ons het grootoog by die grens gesit en wag terwyl doeane-amptenare deur ‘n bus met Japanese toeriste se paspoorte kyk, maar ons bus is op die ou einde deurgelaat.

Die snelweg loop al langs die Swartwoud, maar ongelukkig kan ons nie veel daarvan sien nie.Lucerne is asemrowend mooi, maar ons is almal moeg en glad nie meer so entoesiasties en vol energie soos vroeër die dag nie.  Dit is baie warm en wanneer ons van die bus af klim, gaan ons na die leeu-rots kyk – ‘n standbeeld van ‘n leeu wat uit die ruwe rotswand gekap is.  Dit is ter ere van die Switsers wag wat iewers in ‘n vorige eeu vir Louis, die Sonkoning, gaan red het en op die ou einde almal self gesterf het.  Ons bly nie lank hier nie en nadat ons vir nog ‘n paar minute rondgeloop het, gaan ons na ons hotel toe wat nogal ‘n hele ent van die ou stadsgedeelte af is.  Dit is die  Central Hotel, Kriens.  Ken sê dat dit deur ‘n familie bedryf word en dus ‘n baie persoonlike atmosfeer het, wat inderdaad so is.  Dit bestaan uit drie geboue – die sentrale deel op die hoek van die straat en aan die ander kant ‘n rooi-en-groen gebou.  Ek en Donna is in die sentrale deel van die hotel en die kamer is so klein dat ons verby ons tasse moet skuur om by ons beddens uit te kom.

Aandete is in die hotel en ons hele groep word behoorlik soos sardientjies in die eetvertrek in gedruk.  Na ete gaan ek, Winnie en Jessica (‘n Amerikaanse tiener wat saam met haar ouma op die toer is) stap.  Ek is nie werklik in ‘n bui vir geselsies oor koetjies en kalfies nie en daar is ook nie veel om te sien nie, dus loop ek net ‘n klein entjie saam voordat ek op my eie terug hotel toe gaan.  Halfpad straat-af hoor ek iemand fluit en dis die ander Suid-Afrikaners wat ook op pad terug is en my roep om saam met hulle terug te loop. Terug by die hotel is dit lekker om my skoene uit te skop en daardie aand slaap ek weereens soos ‘n klip …