Vanoggend het ek halfvyf al wakker geword, bewus daarvan dat dit al amper begin lig word en toe weer aan die slaap geraak. Die vorige aand kon ek duidelik hoor hoe ander mense praat en hoes in die kamers langs ons s’n in die hotel en toe ek weer aan die slaap raak, droom ek dat Rebecca, die een dogtertjie, langs ons bly en dat daar ‘n deur tussen ons kamer en hare is. Sy maak dit oop en kom gesels by ons, en in my droom dink ek dat ek nooit eers opgelet het dat daar ‘n deur is nie!
Vandag gaan ons Rome toe en almal sien uit daarna. Gay haal haar notaboekie uit om aantekeninge te maak, en wanneer sy besef dat dit Vrydag die dertiende is, vertel sy van hierdie vreemde man wat saam met haar werk. Hy sny sy hare net op Vrydag die dertiende en verlede jaar was hy blykbaar heel ontstig toe Februarie en Maart albei sulke Vrydae in gehad het.
Ons sien nie juis veel op vandag se rit nie. Die landskap het so ‘n ietsie van die Kaap se groen, maar sonder die heuwels en die berge. Orals is leë plaashuise, selfs ook tussen bewerkte landerye. Ken verduidelik dat baie boere dit nie meer kan bekostig om te boer nie, aangesien die regering baie van hulle belastingvoordele weggeneem het. Hierna sou ek op enige plek in die wêreld aan die Italiaanse plase herinner word wanneer ek ‘n eensame, vervalle ruïne in landerye sien…
Ek is dankbaar vir die bewolkte weer. Dit is net eenvoudig asof ‘n mens alles soveel beter kan sien en soveel meer kan waardeer wanneer jy nie doodgaan van die hitte nie. Tyd om my notas op datum te bring, terwyl daar nie nou veel is om te sien nie, maar ek kry nie die swart pen waarmee ek aantekeninge hou in die hande nie. Mary met haar netjies gekapte rooi hare en breë glimlag sê sy het vir my ‘n pen wat sy in een van die hotelle gevat het. Ons lag daaroor, want ek sê die pen skryf baie lekker en dat dit gaaf van die hotelle is om vir ons sulke artikels te gee. Dit laat ons dink aan Dominic en Lino wat gister nadat ons van Burano af terggekom het vir ons gewys het dat hulle twee van die klein koppietjies en pierings waarin ons koffie bedien is, gesteel het. Ons is almal die dood voor die oë gesweer indien ons vir Ken daarvan sou vertel. ‘n Mens kan maar net jou kop skud vir die uiterstes waartoe sommige mense sal gaan…
Vanoggend se onderwerp op die bus is dat hierdie opsionele ekskursies dikwels ‘n hengse rip-off is. Duidelik moet Trafalgar daarvoor voorsiening maak dat nie almal op die ritte sal gaan nie en moet hulle dus hulle eie onkoste dek deur die individuele pryse op te stoot. Ons besef egter dat ons sonder die opsionele ekskursies nie veel van die stede en die besienswaardighede sou sien nie, wat ‘n mens dan nie eintlik met veel van ‘n keuse laat nie. (Donna het byvoorbeeld 10 000 Amerikaanse dollar vir die toer betaal en aan die einde van die toer het haar ekskursies op presies dieselfde te staan gekom!)
Ken kondig die vierde hotelverandering van die toer aan. Ons gaan in Rome in die Pisana palace bly, en volgens hom is dit eintlik beter geleë as die hotel waarin ons oorspronklik bespreek is. Wanneer ons ons oggendstop doen, kom ons soos omtrent elke dag saam met ander toergroepe daar aan en moet ons dames weereens in lang toue by die toilette wag terwyl die mans net gou in en uit kan glip. Ken het vir ons gesê dat ons maar geduldig met die Italianers moet wees, want hulle het die manier om sommer in te druk wanneer hulle so voel en ons moet ons nie daardeur laat intimideer nie, maar dieselfde doen. Terwyl ons in die ry staan, sien ek en Amara, een van ons toerlede, dat sommige meisies sommer vorentoe loop en indruk en net daar besluit Amara dit is presies wat ons ook gaan doen. Ek probeer nog teenstribbel, maar sy gryp onseremonieel my hand en daar gaan ons. Ek skaam my morsdood en vermy oogkontak met almal, maar ons is binne twee minute by die toilette in en net so vinnig weer daaruit.
Die landskap begin stadigaan weer verander wanneer die bus se wiele weer op die teer begin sing. Ons begin nou in die Appenynse bergreeks ingaan – dit is nie heeltemal so hoog soos die Alpe nie. Ons kry vandag ook weer vir die eerste keer in ‘n lang tyd mis. Die berge is baie dig begroei en die plante baie ruig. Hierdie deel is geleë in Toskane. Ons ry oor die berge en in ‘n stadium in ‘n vallei in, verby die enigste moderne kerk in italië met die naam St. Giovanni Batista, St. John the Baptist, oftewel, Johannes die doper. Ons begin nou ook al hoe meer sonneblomlande kry, vol in die blom met hulle gesiggies na ons kant toe gedraai. Hulle is nes die mielies ook baie na aan mekaar geplant en sorg vir ‘n asemrowende prentjie van kleur teen die dowwe groen agtergrond van die berge.
Ken berei ons voor vir die ander tipe leefwyse van die mense in Rome. Hy sê waar ons meestal ‘n “sense of Space” het, het hulle “a sense of time”. Hy sê ook dat ons Sondag met hierdie selfde roete gaan terugkom wanneer ons in Florence gaan aandoen.
Ons ‘beter hotel’ is op die ou einde weer in ‘n woongebied geleë en wanneer ek daardie aand half mistroostig en verveeld na die woonstelle buite staar omdat ek nie die ‘Rome by night’ uitstappie doen nie, gryp ek maar weer my skouersak en loop straat-in. Dis ‘n besige straat en die motors en busse jaag verby my terwyl ek half snak na my asem tussen die uitlaatgasse, stofwalms en hitte deur. Met verligting sien ek dat ek nie die enigste tuisblyer is nie, want ek loop vir Percy en Nathalie van Mauritius raak en later ook vir Lesley, Walther en hulle dogter Esther. Hulle verduidelik vir ons waar ‘n supermark is en terwyl ons buite vir Percy wag om plastieklepeltjies vir hulle joghurt te soek, probeer ek die naam van ‘n pizzaplek uitspreek. Percy lag toe hy dit hoor – wat ek probeer lees is eintlik die Italiaans vir ‘lys van pryse’!
Vroeg die volgende oggend gaan Donna se wekker met ‘n gejuig af en wanneer ek op my horlosie kyk, sien ek dis kwart oor vier. Albei van ons probeer weer slaap, maar gee sowat ‘n uur later moed op. Ontbyt is in elk geval vroeg geskeduleer, want die bus vertrek om sewe-uur vir die dag se bedrywighede. As ‘n mens nie baie vroeg by die Vatikaanstad aankom nie, is jy gedoem om in lang toue te wag, sê Ken.
Ons is inderdaad reeds die derde toergroep wat daar aankom en binne die volgende tien minutue bondel nog vier groepe uit hulle busse uit.
Ons gids vir die dag kom haarself voorstel. Haar naam is Marie-Pierre en elkeen van ons kry die nuutste ontwikkeling op tegnologiese (in die jaar 2001) gebied: die Whisper. Dit is ‘n toestelletjie wat jy saam met jou dra en wat baie soos ‘n selfoon lyk. Jy haak die gehoorstuk om jou oor en is dan in radio-verbinding met jou gids. Dis net soveel makliker om haar te hoor wanneer daar so ‘n gemaal en samedromming van mense is, maar later vind ons uit dat dit net so maklik is om jou eie rigting in te slaan sonder dat jy dit besef. Jy loop nog lekker en luister na jou gids, dink sy is sommer hier by jou, dan is sy al ‘n blok verder en het jy van die groep afgedwaal!
Kwart voor agt se kant begin ons beweeg nadat ons almal ‘n kaartjie in die hand gestop is. Dit kos ‘n skamele 18 000 lire en ons moes 108 000 lire vir vandag se ekskursie betaal! Teen die tyd wanneer ons in die Vatikaan is en deur die hekke beweeg, het Shirley haar kaartjie verloor en moet sy weer 18 000 lire betaal om dit te vervang.
Dit is ‘n ongelooflike gevoel om daar in die heiligdom van die Rooms Katolieke kerk te wees. Eers kom ons almal in die binneplein bymekaar terwyl Marie-Pierre vir ons meer inligting oor al die kunswerke en belangrikste punte van die geskiedenis gee. Ons kan nie wag om in die gebou self te kom nie. Die kunswerke is absoluut manjifiek en oorweldigend, veral die verskillende plafonskilderye. Verlede jaar was dit die kerk se heilige jaar en is alles skoongemaak. Iemand het ‘n spesiale soort gel ontwikkel waarmee die skilderye per hand tot hulle eertydse glorie herstel is. Dit is veral die treffende bloue wat nou weer lyk soos toe dit vars geskilder is. Dis ‘n verstommende gedagte dat hierdie pragtige kunswerke deur die eeue heen bewaar en behoue gebly het. Ons stap deur die een saal waar daar reuse landkaartskilderye van Italië en ander wêrelddele teen die mure is – alles geografies perfek en ‘n mens besef net hoe gevorderd die beskawing reeds in die vroeë eeue was. Hierdie deel word as ‘n museum bedryf en die vertrek is besonder lank. Op die een plek lyk alles teen die dak of dit drie-dimensionele gipsgietwerk is, maar die gids verduidelik dat dit eintlik so skitterend geverf is. Ons sien tappiseriewerke wat jou asem wegslaan in grootte en fyn detail. Dit lyk soos skilderye. Die een behangsel is letterlik 12 voet hoog en sommiges is tot 16 voet breed – absoluut kolossaal.
Dit is baie warm in hierdie vertrek, veral noudat daar meer en meer mense inkom. Hier mag ‘n mens foto’s neem, maar nie ‘n flits gebruik nie. Ten spyte daarvan gaan daar tog kort-kort flitse af en vra almal net om verskoning. In een van die sale is daar ‘n reusenet onder die plafon gespan, omdat deeltjies van die pleister afval en mense so kan beseer.
Dan die een ervaring waarna ek baie uitgesien het: Die Sistynse kapel waar Michaelangelo soveel jaar van sy lewe deurgebring het. Dit is ‘n belewenis uit ‘n ander wêreld. Die kleure is absoluut ongelooflik. Marie-Pierre wys ons ‘n stukkie van die plafon, ‘n paar vierkante centimeter groot, wat nie skoongemaak is nie, net om ons ‘n idee te gee van hoe swart en aangepak die plafonkoepel was voor dit skoongemaak is. Mens kan amper geen detail in daardie deeltjie uitmaak nie. Selfs die vloere is kunswerke in eie reg – marmermosaïek met die mooiste patrone en toneeltjies. Michaelangelo se Piëta het hy gemaak toe hy 23 jaar oud was. Hier in die kapel mag ‘n mens nie praat nie en is daar wagte wat rondloop om seker maak dat almal stilbly en veral dat niemand ‘n foto neem nie. Daar heers ‘n gewyde atmosfeer en mense wat ‘n sitplekkie kon kry, sit aan die kante terwyl hulle alles om hulle inneem. Sommiges se lippe beweeg soos hulle bid. Ons bring ‘n hele rukkie hier deur. In ‘n stadium kry ek ook ‘n plekkie teen die muur en kry dit natuurlik in my kop om stilletjies ‘n foto sonder my flits te neem. Ek neem twee foto’s en wonder of ek nie dalk net my eie neus van onder af afgeneem het nie…
Dan kom nog ‘n oorweldigende ervaring – ons stap met trappies af tot onder in die St. Peter’s katedraal. Hierdie plek se dimensies is van so ‘n aard dat ‘n mens eenvoudig net nie die grootte en die omvang daarvan aan enigiemand kan beskryf nie. Ons is letterlik stofkolletjies in hierdie reusagtige plek. Alles is in oormaat wat grootte en prag en praal betref. Ons staan absoluut verstom en dit is verskriklik mooi. ‘n Mens sou maklik ‘n hele oggend net hier kon deurbring.
Die werke teen die muur lyk soos reuseskilderye, maar dit is mosaïek wat so uitstekend gedoen is. Selfs die marmer inlegwerk op die vloer is besonders. Hier is heelwat Pouse begrawe en ek neem ‘n foto van ‘n gemummifeerde pous. Die hoofaltaar is besonders en baie groot. Ons kan nie glo dat dit ‘n hele tien verdiepings hoog is nie, wat staan nog die reuse-koepel wat hoog bo dit uittroon. In ‘n stadium sien ons mense wat met die trappies opgeloop het en hulle lyk soos miere wat daar rondskarrel.
Die plein buite is net so groot, met die kollonades wat deur Bernini geskep is. Die fassade van die basilika het groot standbeelde reg rondom – ‘n totaal van 140. Die wat reg voor ons is 7 voet hoog, die in die middel 12 voet en die wat heel bo is van Christus en die apostels is 21 voet , al lyk dit nie so van hier onder af nie.
Ons het weer ‘n rukkie vrye tyd. Dit is vrek warm en Winnie het die vorige dag haar enkel seergemaak, dus is sy nie lus vir stap nie. Ons gaan sit by ‘n kafeetjie nie ver van die Vatikaan af nie en kyk vir die mense wat verbyloop tot dit tyd is om weer die groep te ontmoet.
Van hier af gaan ons na die Colusseum toe. Die bus kan net tot op ‘n sekere punt gaan en van daar af moet ons loop. Dis ‘n kollosale plek – en die oorblyfsels is duidelik uit ‘n vreemde, onbekende era. Die Colusseum is oor ‘n tydperk van 9 jaar gebou. Ons loop aan tot by ‘n boog aan die oorkant van waar ‘n mens op die Forum kan akfyk. Ek kry steeds die gevoel dat ek in ‘n stad vir reuse is. Dis ‘n vreemde gedagte om te dink dat die Romeine hier geloop het waar ek nou is – op hierdie klippe in hierdie straat. Baie van die klippe is so ongelyk a.g.v. verskeie aardbewings wat die stad getref het. Ons sien ook die ruïnes van die Venustempel net langsaan. Rome is soos ‘n ou wêreld waar die moderne en die antieke hand aan hand gaan. Volgens die gids doen hulle nie restourasiewerk nie omdat dit nie die egte en oorspronklike ding is nie. Ek persoonlik het nie ‘n probleem met herbouing en restorering nie, want as ek aan al die plekke dink wat herbou is, het dit ‘n groter indruk op my gemaak as hierdie letterlike oorblyfsels.
Hier is net soos in Wene ook perdekarre waarop die mense ry. Ons kan nog so ‘n bietjie rondloop, maar die groep gaan soos een man in die skaduwee van die Colusseummure op die trappies sit. Ons kyk na die mense wat in die hitte rondloop. Oorkant ons is ‘n man wat soos ‘n Romeinse soldaat aangetrek is en geld maak deur saam met mense vir hulle foto’s te poseer. Sy gesig is rooi gebrand, maar hy bly in die son staan. Later steek hy tot ons konsternasie ‘n sigaret aan – gepraat van kontraste. Maar aan die ander kant, miskien het die regte Romeinse soldate ook gerook …
Terug op die bus en ons suiker af na die katakombes. Oral is oorblyfsels en ruïnes van eeue tevore se Romeinse leefwyse, soos ekstra bagasie wat deur die eeue heen saamgedra en somer net laat los is. Die strate is op plekke nie baie skoon nie en die ding wat my die meeste pla, is die graffiti wat pikswart teen elke muur in Rome aangebring is. Dit is aaklig en ontsier regtig die geboue.
Ons gaan na die katakombes van San Domitilla. ‘n Jong meisie is ons gids en ons gaan eers in die kapelgedeelte sit waar sy vir ons van die geskiedenis vertel en dit baie duidelik stel dat die Christene definitief nie in die katakombes geskuil het toe hulle vervolg is nie… Sy herhaal die feit later weer sodat ons dit nie vergeet nie. Daar is ‘n sterk reuk in die saal en later besef ek dit ruik soos formalien. Grillerig, want volgens haar is daar in elk geval geen oorblyfsels nie en vergaan die menslike liggaam definitief tot stof. Dis ‘n doolhof van gangetjies en ons loop in enkelgelid agter haar aan. Ek is baie versigtig om aan niks te raak nie en is nie juis gek oor die ervaring nie. Dis yskoud en klam hier onder die aarde en dit voel of ek aan die binnekant van ‘n haas se huis is – vol allerhande gangetjies en uitgekapte, nou tonneltjies en gaatjies. Die werklike grafgrotte is piepklein en ‘n mens kan nie dink dat iemand daar begrawe kon wees nie, wat staan nog ‘n hele familie in een graf. Ons loop tot op die punt waar die heel eerste graftombes van die ‘heidene’ was. Teen die lae plafon is daar nog tekeninge sigbaar, wat baie aan Boesmantekeninge herinner, behalwe dat hierdie hoofsaaklik plante en blomme met simboliese waarde is. Dis ‘n verligting om weer buite in die oopte te wees, al gaan ons dood van die hitte.
Van hier af ry ons nog ‘n draai deur Rome waar verskillende plekke aan ons uitgewys word en dan terug hotel toe. Wanneer die ander weg is, stap ek weer met die straat af, vir sommer net. Hierdie keer stap ek langer as twee ure voor ek terug hotel toe kom waar ek probeer om my tas reg te maak waar die portiere dit gehaak en geskeur het. Ook g’n wonder nie, want die meeste hotelle het elke keer net een verpiepte outjie wat die hele bus se bagasie moet hanteer.
kokonne 