Terugreis…

Juniemaand is gewoonlik die afwagtingsmaand, die laaste voorbereidingsmaand indien ons in die gelukkige posisie is om te kan reis.

Nie sedert Covid-19 nie, “to state the obvious”, soos die Ingelse sal sê. Nou word ons gedwing – nie altyd onwillig nie – om ons binnekamers weer te leer ken en lief te hê, letterlik en figuurlik.

Maar ek sou bittergraag weer wou reis. Net om weer die vreemdeling in ‘n vreemde land te wees, met vars oë na mense en dinge te kan kyk, te fokus op die lewe buite myself en ‘n kykie na ‘n ander leefwyse te kan hê…

Dus gaan ek vanoggend weer terug in die tyd. Julie 2005 op ons eerste gesinstoer.

Aquileia, Italië, en ons bevind ons in die nou bekende verwarring van jeughostel soek. Ek het reeds maande gelede plek via die internet bespreek. Eers was ons saam met die koor, het in redelik luukse hotelle in Duitsland gebly en die laaste week op ons eie terwyl Manlief ‘n seminaar in Lljubljana, Slovenië aangebied het. ‘n Vinnige terugkom aarde toe vir ons drie seuns om toe reeds in ‘n jeughostel te bly. Daardie eerste middag se verkenning was die gesiggies lank, maar gelukkig net tot hulle besef het – hierdie is ‘n ander land, ‘n ander kultuur, ‘n ander geskiedenis. ‘n Mens se gesindheid verander mos as jou fokus verskuif.

Ons hostel hier in Aquileia is in Via Roma en gelukkig kan die man by ontvangs Engels praat en vir twee Euro per persoon ekstra kan ons as gesin alleen in ‘n kamer bly. Badkamer en stort en die res is silwerskoon en ‘n rukkie later sit die seuns voor die televisie in die algemene sitkamer terwyl ek wasgoed laat was en Manlief die kar op die plein twee blokke verder laat parkeer. Veilig.

Skemeraand kies ons in ‘n algemene rigting koers op soek na pizza of iets eg Italiaans. Ons kry ‘n plekkie waar ons op die stoep by ‘n tafeltjie kan sit, maar vind uit dat hulle nie pizza bedien nie. Gmf! Ons eindig op met bruscetta, ‘n soort roosterbrood met iets daarop wat verlangs verwant aan pizza is soos ons dit ken.

Die aand is nog jonk en ons slenter na die motor toe en ry van daar af na Aquileia se basilika waar dit nogal bedrywig voorkom. Eers loop ons na die agterkant waar daar ‘n begraafplaas vir Itialiaanse soldate is wat in die Eerste Wêreldoorlog gesneuwel het en verwonder ons aan die beelde en grafstene.

Binne in die kerk is ons net betyd vir ‘n gratis uitvoering deur ‘n simfonie-orkes en ons is gelukkig om sitplekke vir almal te kry.

Die stad Aquileia dateer uit die jaar 181 vC toe dit gestig is as ‘n Romeinse kolonie.  Dit was die hoofsentrum van handel tussen Noord en Suid-Europa en het as die tweede Rome bekend gestaan.  In die jaar 452 is die stad deur Atilla die Hun vernietig en toe dit in die sesde eeu herbou is, was dit die hoofkwartier van ‘n Christen patriarg tot dit deur die Venisiërs oorgeneem is in 1412.  Daarna is dit deur die Oostenrykers beset tot in 1812 toe dit in Italiaanse besit gekom het.  In 1998 is dit deur die UNESCO as ‘n Wêrelderfenisgebied verklaar is.  Die basilika is dus duisende jare oud en word met die grootste sorg bewaar.  As ‘n mens in die kerk inloop het hulle ‘n beskermende glasplatform opgerig sodat ‘n mens nie direk op die mosaiekvloer loop nie, maar dit alles steeds kan sien.  Die middelste gedeelte van die vloer is afgesper en ‘n mens kan glad nie daar loop nie.

Die uitvoering is ongelooflik met die ligte in die skemer kerk gedoof en die kollig op die orkes. Tussendeur lees ‘n Italianer lang stukke uit die Bybel en al kan ons nie ‘n woord verstaan nie, word ons geraak deur sy stem en die deernis waarmee hy lees.

Na die uitvoering is almal dors en soek iets te drinke by die stalletjies buite. Een of ander poprock orkes sal later daar optree en ons gaan sit by ‘n tafeltjie in ‘n groot tent. Ongelukkig stel die muskiete ook belang en gee ons na ‘n rukkie op en gaan terug hostel toe.

Die volgende oggend is ons vroeg uit die vere en na ‘n basiese ontbyt van harde rolletjies, piepklein glasies koffie en pakkies biscotti, pak ons die pad na Venisië aan.

Ons kom na ‘n ruk agter dat ons fluks is op pad na Padova toe en ry ‘n draai van omtrent tien kilometer, net om in die verkeer te beland wat voor ‘n tolhek opdam. Boonop is ons in die baan waar ‘n vragmotor die verkeerde deurgang gekies het en ons wag amper ‘n uur voor ons uiteindelik deur is. Van daar af volg ons die aanwysings na Fusina waar ons net betyds is om die twaalfuur boot na Venisië te kry.

Op die hoofeiland is dit ‘n miernes van bedrywighede, want dit is ‘n Saterdag en daar is ‘n stroom mense wat deurentyd van en na die Sint Markusplein beweeg. My senuwees is gedaan om nie die drie seuns of Manlief in die geroesemoes te verloor nie. Vir middagete koop ons regte pizza by ‘n kiosk en op die San Marko piazza staar die kinders verwonderd na die honderde duiwe wat rondtrippel en rondfladder op soek na mielies. Hulle wil terstond ook die duiwe voer en tussen hulle drie en agt pakkies mielies verder, oortuig ons hulle dat ons plan moet maak anders mis ons die boot vir die Drie Eilande toer wat ek vir ons bespreek het.

Weer is dit ‘n gesoek na die vasmeerplek by die waterfront en ek keer ‘n polisieman voor wat met handgebare en gebroke Engels vir ons wys waar die boot is. Teen die tyd wat ons onsself op die boot se sitplekke neerplak tap die sweet ons behoorlik af. Dit is vrek warm met nie ‘n enkele wolkie in die lug of selfs ‘n effense briesie nie.

Die gids van Adventures Bellisimo daag twintig oor twee op en teen hierdie tyd wag ‘n groot groep mense reeds aam met ons. Sy kondig alles in Italiaans, Engels, Frans, Duits en Frans af, maar met die eggo’s van die luidsprekers en die klanktrillings kan ons in elk geval geen snars van die Engels uitmaak nie.

Die boot klief deur die bruin water rondom Venisië en gou laat ons die hoofeiland agter, vaar verby kleiner eilande en ‘n klomp ander bote van verskillende groottes. Die hitte is nou meer draaglik in die wind en ons probeer soveel as moontlik van die tonele rondom ons absorbeer.

Ons eerste stop is die eiland Murano, waar die eeu-oue glasblaaskuns beoefen word. Ons tou agter die gids aan tot binne in die gebou waar die hitte ons soos ‘n bol wol tref. Daar is reeds ‘n ander groep op die paviljoentjie van waar almal ‘n goeie blik op die glasblaser het en  kort voor lank hang ons monde oop. Eers blaas die man ‘n vaas en dan, tot ons verwondering, ‘n perdjie wat op sy agterpote staan. Dis net ongelooflik hoe vinnig en meesterlik hy dit vorm.

Natuurlik neem die gids ons direk na die vertoning na ‘n winkel waar glasware uitgestal word, ten duurste. Ons hou die beursies vir eers dig toe tot ons op die volgende eiland dieselfde perdjie vir 4 Euro kan koop – aansienlik beter as die 12 Euro van Murano.

Ons volgende stop is Burano, veral bekend vir die fyn kanthandwerk wat hulle doen. Ons sien van ver af al die leunende kerktoring, een van die besienswaardighede van die eilandjie. Wat die plek nog meer gewild en besonders maak, is die veelkleurige geboue en huisies. Dit is regtig poskaartmooi – kleurvol en vrolik.

Dis ‘n besige hoofstraatjie, maar groot genoeg sodat ‘n mens nie op iemand se tone hoef te trap nie. Ons loer oral in. In ‘n klein winkeltjie sit ‘n ou vroutjie en borduur. So ‘n klein lappie borduurwerk neem maklik twee maande om klaar te werk. Terug op die boot en hierdie keer na die eiland Torcello.

Maar volgende keer meer daaroor anders raak die inskrywing te lank!

Venesië se ou-wêreldse sjarme

Ken maak seker dat niemand in die bus enige voorkeure kry nie en almal moet elke dag ‘n sitplek aanskuif. Vanoggend is dit my en Donna se beurt om heel voor in die bus te sit en die uitsig deur die groot vensters is asemrowend.  Net so voor twee-uur die middag steek ons die grens tussen Oostenryk en Italië oor en ry tussendeur die hoë dolomietberge, al langs die redelik droë rivierbedding. Ek kyk na die rivier en wens ek kon ‘n klippie op die bodem optel om by die huis in ‘n bottel van herinneringe te hou.  Alles op die bedding is bleekwit en die water is ‘n vreemde groenblou kleur, baie soos dié van die rivier in Innsbruck.

Vir kortroetedoeleindes mol die bus weer deur tonnel na tonnel en tussendeur sien mens plek-plek nie veel nie.  Die dreuning van die bus en die rustigheid van die rit laat my ooglede bitter swaar voel, maar ek probeer my bes om wakker te bly.  Donna sit langs my en visvang – haar kop ruk kort-kort na een kant toe en kom weer op, kompleet soos ‘n dobbertjie op deinende water.

Lisa en Leo agter ons se gesprek vang my oor. Hulle is baie opgewonde oor die vooruitsig om in Italië te wees, want dit is hulle albei se geboorteland. Ek wonder hoe dit vir hulle voel om op so ‘n manier na soveel jare na hulle wortels toe terug te keer.

Dan begin ons uit die bergagtige gebied uit ry en die aarde is meer plat, maar steeds boomryk.  Ons is nie ver van Joego-Slawië af nie, sê Ken.  Ek kyk na die mielielande – die mielies staan hoog en word baie dig teen mekaar geplant, anders as in Suid-Afrika waar die rye verder uitmekaar is.

Die son kom nou reg van voor af en ek kan sien hoe ongemaklik dit vir Ken is waar hy op die voorste enkelsitplek sit.  Hy sit kort-kort sy strooihoed op.  Ken fassineer my met sy kennis en ook vanweë die feit dat ek hom nog nooit tydens hierdie hele toer gesien eet of drink het nie en ons is al langer as ‘n week op pad!  Hy is duidelik baie professioneel, meng nie onnodig met die groep nie en handhaaf sy distansie. Is dit ‘n selfopgelegde ingesteldheid, wonder ek, of is dit amptelike beleid van Trafalgar? Hoe voel dit om permanent te reis?  Dit is sekerlik nie bevorderlik vir ‘n gesonde gesinslewe nie.  Ek wonder hoeveel hy betaal word…

Ons eerste stop in Italië is Venesië, waar ek naarstiglik ‘n paar feite wat Ken uitspoeg probeer neerpen voor ons uit die bus uit klim.  Geskiedkundiges stem nie altyd ooreen wat die oorsprong of begin van Venesië  betref nie – daar is ‘n totaal van 117 klein eilandjies. Volgens Ken was dit ‘n direkte gevolg van die ineenstorting van die Romeinse Ryk en mense wat na die eilandejies toe gevlug het om van die invallers af weg te kom.  Teen die agtste eeu was die eilande goed ontwikkel met Dukes (hertog/hertoë?) wat hulle regeer het en die Republiek van Venesië ontwikkel het. In 1450 het hulle Konstantinopel verloor en in 1867 het Venesië by Italië aangesluit.  Venesië word as ‘n bedreigde stad beskou omdat dit besig is om te sink en ‘n Wêrelderfenis Grootskaalse besoedeling veroorsaak ook baie skade aan die ou geboue.

Ek het my geldsake in Wene goed bekyk en maak nie die eerste aand se besigtigingstoer mee nie – as daar iewers ‘n krisis opduik wil ek nie gestrand wees nie.  Ek voel so ‘n bietjie bek-af so by my sigselwers, want ons hotel is in die Mestre-gebied wat nie op die hoofeiland is nie en dus nie veel om te sien nie, maar die gevoel duur nie lank nie.  More is egter nog ‘n dag en ek kan doen met ‘n goeie nagrus.

Na ‘n heerlike ontbyt die volgende oggend vat die bus ons na die vaperetto-vasmeerplek toe. Ons klim op ‘n ‘busboot’ (die goedkoper opsie, want watertaxi’s in Venesië is baie duur) wat ons op die eiland afspoeg. Ken maak weereens seker dat ons presies weet waarheen ons op pad is – vier brûe tot by die St. Markusplein.  Die roete bly aan die waterfront en elke keer wanneer ons bo-op ‘n brug is, vergaap ons ons aan die honderde toeriste wat in mierpatroontjies rondskarrel.

Orals is stalletjies met soeweniers, hoede, sonbrille, serpe, noem dit maar op. Dan is ons op die St. Markusplein. Voor die Basilika is daar reeds toue en toue mense wat wag om in te gaan. Ken het ons vooraf op die kleredragmaatreëls by die meeste katedrale gewys, naamlik dat ‘n mens nie daar kan ingaan met kortbroeke nie en dat vrouens se skouers bedek moet wees.  Ons loop eers met ‘n nou stegie  aan die ander kant van die plein deur na ‘n glasblaser se werkswinkel toe. Binne is daar stellasies waarop ons almal inryg. Ek sit in die voorste ry en voel die hitte van die oond en die vlam, maar verkyk my aan die behendigheid waarmee die man sy glasblasery demonstreer, onder luide applous en oe’s en aa’s van die groep af.

Daarna word ons na die middel van hulle winkel geneem waar een van die verkoopsmanne vir ons ‘n paar interessanthede vertel en terloops meedeel hoe maklik dit eintlik is om iets daar te koop… Selfs verpakking en versending na enige land toe is nie ‘n probleem nie.

Rondom ons is die mooiste glasware en glaskunswerke, pragtig uitgestal en ingeryg op die rakke, glinsterend in die kunsmatige lig. Winnie koop twee horlosies met glas- inlegwerk.  Sy betaal 132 000 lire vir elkeen maar wanneer ons later in die straatjies rondkyk sien ons die horlosies vir die helfte van die prys.  Sy hou vol dat haar horlosies eg is en ons stry nie met haar nie, want sy is waarskynlik reg.

Ons het ‘n rukkie tyd om op ons eie rond te loop en van die ouer gardes gebruik die geleentheid om die Basilika te besoek. Ek en Winnie loop kruis en dwars in die nou stegies rond. Die meeste van die geboue kom baie vervalle oor, maar ek hou van die atmosfeer.  Ek roep weer Ken se woorde op – die Italianers gee nie soveel om vir die uiterlike nie, maar binne in hulle huise is alles duur en smaakvol. Kort-kort is daar ‘n bruggie oor een van die vele klein kanaaltjies en dan staan ons vir rukke en kyk hoe die gondoliers met hulle gondolas vol toeriste deur die kanaaltjies onder deur die bruggies vaar, soms in bondels van drie of vier, ander kere een vir een.

Dis vandag heerlik koel en ek het ‘n sterk vermoede dat dit ook tot my positiewe persepsie van Venesië bydra.  Tussen die twee van ons kry ons ons pad terug na die plein toe en van daar af loop ons weer met die vier brûe al langs die kanaal tot waar ons om halftwaalf die boot vir die Lagoon Cruise moet kry.

Dis heerlik koel op die boot, want ek en Winnie besluit om op die bo-dek ons sit te kry. Die boot vaar in die hoofkanaal in van waar ons koers kies, weg van die hoofeiland af en verby ‘n klompie kleiner eilande. Die kanaal na hierdie kant toe is minder besig as van die vasteland se kant af en daar is selfs hier en daar ‘n bootjie met net een of twee mense in. Almal volg die kanaalreëls en hou by ‘n roete wat die ‘verkeer’ reguleer.  Na ‘n rukkie verloor ons ons entoesiasme om op die bo-dek te sit, want die wind raak onaangenaam en ons stap met die trappies af tot in die boot se buik.

Terri wys vir my ‘n kerktoring op een van die eilande wat baie duidelik na een kant toe oorleun.  Op die ou einde is dit die eiland waarheen ons op pad is – Burano.  Ek is onmiddellik gek daaroor toe ons afklim.  Die huise en geboue is almal verskillende pastelkleure geverf – poskaartmooi – en alles is skoon en netjies.  Die hoofstraatjie is heelwat breër as die hoofeiland se stegies. Halfpad straat-af gaan ons by ‘n piepklein restaurantjie in vir ons middagete.  Dit lyk nie juis indrukwekkend aan die voorkant nie, maar wat ‘n verrassing toe ons instap en sien dat dit besonder groot aan die binnekant is.  Dit is baie nou, maar lank.  Ons moet deur twee groot sale loop voordat ons in die eetlokaal kom wat vir ons gereserveer is. Die ete is ‘n verdere verrassing.  Ons begin met ‘n vispatee, biscotti (daardie droë rooster-beskuitjie tipe wat ons al ‘n paar keer by ontbyt ook gekry het), wyn en koeldranke.  Daarna is dit vislasagne met slaai en ‘n ander stukkie vis daarby, toe is dit Calamariringe en garnale wat in olie gebraai is.  Laasgenoemde geniet ek vir die eerste keer in my lewe, want ek is nie juis ‘n seekos-entoesias nie.  Nagereg is “almond brittle” soortgelyk aan die harde grondboontjiekaramel wat ons ken, asook ‘n tipe van vlakoekie wat jy tradisioneel in jou wyn moet druk.  Dit word opgevolg deur heerlike vars vrugte, koffie en likeur.  Nodeloos om te sê dat almal hopeloos te veel geëet het. Die Italianers in die groep gloei van trots en sê dat hierdie werklik ‘n tradisionele Italiaanse ete is – g’n wonder dat soveel van hulle in die somer ‘n lekker lang middagslapie moet inkry nie.

Na ete loer ons by die winkeltjies in.  Burano se beroemde kant-handwerk word oral uitgestal en daar is ‘n magdom klein winkeltjies weerskante van die straat. Daar is ook baie plekke wat tuisvervaardigde Venesiese maskers, glas- en ander aandenkings verkoop en ons kan maar slegs by ‘n paar van hulle ingaan.

Daarna is ons weer op die boot terug na Venesië toe.  Dit neem amper ‘n uur om daar te kom.  Op die kaai weet ek nie juis wat ek wil doen nie, want sommiges in die groep gaan op ‘n gondola-vaart en ek het gekies om dit nie te doen nie.  By die St. Markusplein sien ek dat die toue voor die Basilika nie te lank is nie en dat daar sommiges van die groep is wat reeds daar staan.  Die ry beweeg redelik vinnig vorentoe, dus lyk dit vir my na ‘n goeie idee om ook die binnekant te sien.

Die Basilika is selfs van buite af imposant met die ingewikkelde detail op die fassade en die oormaat van alles.  Teen hierdie tyd het ek nie meer genoeg byvoeglike naamwoorde om alles mee te beskryf nie. ‘n Vrou voor my het ‘n baie kort kortbroekie aan en wanneer sy by die ingang kom, word sy nie toegelaat om in te gaan nie.  Binne is dit donker en somber en nie een van ons is lus om 3000 lire te betaal om met die trappe in die toring op te gaan nie, dus skuifel ons stadig verby die kapelletjies en die preekstoel en is na 15 minute weer uit. Daar is nog ‘n tydjie voordat ons bymekaar moet kom en ek kyk saam met ‘n paar van die groep na die baie mooi en baie duur goed in die winkelvensters om die plein.

Die St. Markusplein self het ‘n gesellige atmosfeer.  Daar is ongelooflik baie duiwe wat deur die mense gevoer word en later wonder Natalie van Mauritius waarom die mense toegelaat word om dit te doen aangesien die duiwe nie net alles bemors nie, maar ook ‘n gesondheidsrisiko inhou.  Die restaurantstoele aan die kante van die plein is nie juis oorvol nie, aangesien dit nogal duur is om daar te sit, want daar is oral musici wat klavier en ander instrumente bespeel om klante met hulle lieflike musiek te lok.  Dit is baie goedkoper om eerder ‘n toebroodjie by ‘n toebroodjiekroeg te bestel, want daar kan jy staan en eet.

Ons loop vir Shirley en haar kleindogter raak – hulle is Amerikaners.  Sy sê dat sy uitgeput is en nie kans sien om op die gondolavaart te gaan nie, maar sy het reeds daarvoor betaal en Jessica wil bitter graag gaan – sal ek omgee om haar plek in te neem?

Op pad na waar ons die gondolas moet kry luister ons eers vir ‘n rukkie na die musiek.  Ek en Jessica beland saam met die jong paartjie van Singapoer en hulle dogtertjies op ‘n gondola.  Die ma en dogtertjies lyk regtig soos drie poppies, so klein en fyn is hulle.  Die gondolier is jonk en aantreklik en stuur die boot gemaklik met sy gespierde arms.  Hier en daar is daar ‘n verkeersknoop en dit lyk of hulle ‘n baie ingewikkelde manier het om hulleself te navigeer.  Die gondolas ry so drie-drie saam sodat almal die musiek van die een boot af kan hoor. Op ‘n ander gondola is daar ook iemand wat sing – jy kan sien dat hy dit al jare lank doen en hy is so effens ongeduldig met die jong outjie wat sy begeleiding met ‘n trekklavier doen. Dan versplinter die ou-wêreldse prentjie wanneer die gondolier se selfoon skielik lui en ek kan nie help om te glimlag oor die kontras nie.  Hy gesels lustig en natuurlik in Italiaans.  Ons verwonder ons aan die verweerde toestand van baie van die geboue.  Die rit duur ‘n uur, maar die laaste rukkie sien ek nie veel nie, want ek en Lin gesels land en sand.

Terug op vaste aarde wag die res van die groep al en ons klim weer op die vaporetto  terug na ons bus toe.  Henry vertel dat sy beursie uit sy broeksak gesteel is terwyl hulle in die Basilika was.  Dis ‘n groot terugslag, want hy het nie net sy kredietkaarte verloor nie, maar ook ‘n groot kontantbedrag.  Ken waarsku ons die heeltyd teen sakkerollers en alhoewel ons dit in gedagte hou, is hulle heel waarskynlik so vinnig dat ons in elk geval nie sal agterkom as ons beroof word nie.

Basil en Catriona het ook ‘n interessante storie.  Oral op die kaaisypaadjie is smouse wat allerhande speelgoed en aandenkings en ook handsakke verkoop.  Hulle is eintlik ‘n oorlas, want sodra jy die geringste belangstelling toon, raak jy nie van hulle ontslae nie.  Die een ding wat my hierdie keer gefassineer het, is sulke karton Miekie en Mieniemuis-figuurtjies waaraan ‘n magneet geheg is.  Jy vryf dit so ‘n paar keer oor jou radio wat ‘n ingeboude magneet het en wanneer jy musiek aanskakel ‘dans’ die figuurtjies op hulle eie.  Basil-hulle het drie van hierdie figuurtjies by een van die smouse gekoop en net nadat hulle betaal het, het daar skielik ‘n groot kabaal uitgebreek. Die ou het sy goed binne sekondes bymekaar gemaak, weggehol en so ver as wat hy gehardloop het, ander smouse gewaarsku.  Hulle is eintlik onwettig daar  en daarom stal hulle meestal hulle ware op komberse uit – wanneer dit nodig is, bondel hulle eenvoudig net alles saam in die kombers en dan verdwyn hulle blitsvinnig!