Lucerne, Switserland

Dis Saterdag wanneer ek in die hotel in Lucerne wakker word met die klank van kerkklokke wat iewers naby beier. Ek lê ‘n rukkie daarna en luister en wonder of die mense wat hier bly dit nog hoor en of hulle al te gewoond daaraan is, soos wanneer ‘n mens naby ‘n treinspoor bly en dit deel van die agtergrondsgeluide word.

Ontbyt in die beknopte eetkamertjie is graanvlokkies in piepklein bakkies, met klipharde broodrolletjies, koffie en lemoensap.

Dis ‘n bewolkte dag en deur die groot vensters van die bus lyk alles vandag vir my groener, heel waarskynlik omdat dit nie so warm en bedompig is nie. Die pad kronkel al langs ‘n rivier af en die huise en landerye staan stemmig en netjies ingeryg. Ons bestemming is die dorpie Kussnacht op die oewer van die Lucerne Meer waar ons op ‘n trein gaan klim waarmee ons teen die Rigi berg gaan opwurm. Ken het ons reeds gewaarsku dat stiptelikheid ‘n prioriteit vir die Switsers is, dus skarrel almal om so vinnig as moontlik ‘n sitplek te kry wanneer die trein by die halte aankom. Dan sit ons en kyk hoe ‘n jong man ‘n klompie melkkanne aflaai voor die trein skilpadstadig teen die berg opkruip.  Dit is duiselingwekkend hoog en die uitsig slaan ons asems weg, maar halfpad boontoe ry ons in ‘n digte misbank in.  Amper op die kruin moet ons uitklim. Daar is ‘n hysbak vir die wat nie kans sien vir die steil paadjie nie en helfte van die groep maak daarvan gebruik terwyl die res van ons boontoe loop. Daar is twee lewensgrootte kartonpoppe wat stil in die mistigheid staan – ‘n jongman en ‘n meisie in tradisionele Switserse drag. Ek en Winnie neem ‘n paar verspotte foto’s met ons gesigte in dié van die poppe s’n en dan gaan ons in die restaurant sit. ‘n Groot glas warm sjokolade en ‘n kort geselsie later neem ons die hysbak af na die treinvlak waar daar reeds ‘n ander toergroep ook saamdrom. Tot my verrassing hoor ek ‘n vrou Afrikaans praat en ek begin opgewonde met haar gesels.  Hulle is ‘n groepie van agt Afrikaners wat saam op ‘n bustoer is en vir die volgende paar dae loop ons mekaar orals raak.

Dit begin hard reën en ek besef dat dit die eerste dag is wat ek om een of ander duistere rede nie my sambreel saamgebring het nie.  Ek gebruik my drasak om my hare te probeer drooghou terwyl ‘n paar van ons naarstiglik na ons groep se kompartement soek. Die kondukteur hang by een van die waens uit, duidelik glad nie gelukkig met ons klompie verdwaaldes nie. Hy wys ‘n kwaai wysvinger na die agterste wa en roep: “Behind!” Dis egter die ander groep se wa, maar gelukkig kom Ken ons red en ons hol agter hom aan, verby die kondukteur wat lyk of hy hom bloediglik vir ons vererg het. Ons voel soos ‘n klomp stout kinders wat oor die vingers getik is en sit en giggel wanneer ons uiteindelik ons sitplekke kry en die trein kan wegtrek.

Halfpad ondertoe stop die trein en van daar af klim ons in ‘n groot kabelkar, maar alhoewel die mis effens gelig het, kan ons tot ons teleurstelling nog steeds nie veel sien nie.

By die onderpunt wag ‘n boot waarmee ons terug na Lucerne toe vaar. Ons stuurman praat Engels met ‘n sterk Duitse aksent, maar ons kan hom goed verstaan, anders as wat die geval was met die ontlyfde stem wat kort-kort oor die trein se luidsprekers opgeklink het. Hy vertel ons dat  daar in hierdie area nog steeds 12 vissersfamilies is en wys ‘n paar interessante bakens op die rivieroewer uit.

Dit reën wanneer ons terug in Lucerne aankom.  Die bus laai ons af en ons stap ‘n blok of twee tot by die Restaurant Staatkeller in die middestad vir ‘n tradisionele switserse ete. ‘n Ouerige vrou met ‘n diep altstem jodel op die klein verhogie – ‘n konsert is by die prys van die middagete ingesluit. Die musikante spring van die een instrument na die ander om hulle vaardighede ten ore te stel. Daar is ‘n basviool, klarinet, klavier en ‘n trekklavier. In ‘n stadium skommel hulle 5 Frankstukke in groot metaalbakke en boots so die geluid van klokke na.  ‘n Reuse alpehoring is volgende aan die beurt, gevolg deur ‘n baie ongewone musiekinstrument – ‘n werfbesem (in Liewe Heksie-styl) wat oor ‘n man se skouer gehou word. Hy slaan ritmies met ‘n stok van bo na onder op die besemstok, wat dan verskillende toonhoogtes (besemstokhoogtes?) tot gevolg het.

Die altvrou kry ‘n klompie van die gaste bymekaar wat op die verhogie moet gaan staan en kans kry om op die alpehorings te blaas en te probeer jodel. Voor elkeen ‘n kans kry, word hulle gevra van watter land af hulle kom, wat groot pret en toejuiging van die gehoor se kant af ontlok. Dan moet hulle bier drink en sy sing ‘n lied eie aan elkeen se land. Die Suid-Afrikaanse liedjie is Sarie Marais, maar met hulle uitspraak klink dit meer Hollands as Afrikaans.

Na ete loop ek saam met Winnie en Jessica in die winkels rond. Ek soek geskenkies vir my seuns in ‘n speelgoedwinkel en tussen die rakke en my fokus deur verloor ek die twee meisies. Dis heerlik om ‘n bietjie op my eie rond te snuffel. Intussen het dit opgehou reën en daar heers ‘n vrolike atmosfeer in die nat strate. Ek drentel tussen die winkels rond, probeer ‘n afdelingswinkel se gratis internetfasiliteite sonder om hond haar-af met die e-pos te maak, loer by ‘n parfuumwinkel in en koop houtmarionette by ‘n soewenierswinkeltjie.

Dan loop ek rustig rond tot by die Chapel-brug en is onmiddellik gek daaroor. Die hele brug is van hout gemaak met rye en rye blombakke gevul met helder blomme wat aan die buitekant van die brug hang. Dit is ‘n toe brug en binne-in is sulke driehoekgeweltjies waarop die mooiste middeleuse toneeltjies geverf is. Ek vergaap my daaraan en daarna gaan staan ek vir ‘n rukkie stil op die brug om na die rivier en die mense aan die ander kant te kyk. Die toneeltjie voor my is idillies met die ingerygde geboue en straatkafeetjies waar mense rustig buite sit en eet en gesels.

Iewers bespeel ‘n straatmusikant ‘n harp, wat die atmosfeer nog meer dromerig en romanties maak.

Ek stap verder en dan met ‘n ander brug weer terug oor die rivier waarna ek in Leo en Lisa, twee Australiërs van die toergroep, vasloop. Lisa vra of ek al my teelepel – met komplimente van die toergroep – in die Bucherer-winkel gaan haal het. Dis ‘n groot plek wat Rolex-horlosies en ander duur juweliersware verkoop. Ek voel effe geïntimideerd om in te gaan, maar Lisa oortuig my dat ek my gratis lepeltjie moet gaan haal. Sy haak summier by my in en loop saam met my.  Die pryse in die winkel is skrikwekkend hoog, maar ‘n rukkie later het ek die lepeltjie in my sak en stap ons weer uit.

Ek is lus om iewers koffie te drink en alhoewel Leo en Lisa saam met my gaan sit, wil hulle niks bestel nie. Die kelner is baie vies daaroor (‘n mens mag nie sommer net ‘n stoel beset nie!) en sê sonder om doekies om te draai dat hulle nie daar kan piekniek hou nie.  Ek voel soos ‘n gek wanneer hulle vir my staan en wag terwyl ek my koffie drink.

Terug by die hotel wag ‘n faks van my man af vir my en ek maak dadelik al my kleingeld bymekaar om te bel. Na ‘n kort gesprek met hom en die kinders voel ek sommer stukke beter en klim moeg maar tevrede in die bed.

Ludwigshafen, Heidelberg, Strasbourg, Lucerne…

Ons het vroeg reeds vanaf Ludwigshafen na Heidelberg vertrek, ‘n plek wat ek nogaal graag wou sien weens die gelyknamige dorp in Suid-Afrika. Die bus het ons al voor nege-uur uitgespoeg om die strate te gaan verken, terwyl daar nog nie veel aan die gang was nie. Die oggendluggie was redelik koel en ons kon die middestad met sy kieselsteenstraatjies rustig verken. Hier en daar was winkeliers nog besig om hulle winkeltjies se deure oop te sluit en op ‘n balkonnetjie het ‘n ouer vrou die malvas in die blombakke op haar balkonnetjie natgegooi.  Ons staan en kyk hoe ‘n ‘n omie sorgvuldig die rakke voor sy vrugtewinkel uitstoot en ek proe vir die eerste keer in my lewe heerlike vars, koel en groot Europese kersies. Later sou ek dikwels weer koop, maar niks kon by Heidelberg se vroeg-oggend soet kersies kom nie.

 

Hierdie deel van die stadjie lê in die skadu van ‘n groot kasteel op ‘n heuwel wat bo-oor alles uittroon. Die Barokstyl-geboue hier het op een na almal in ‘n stadium afgebrand en is toe weer oorgebou. Ons loop in die hoofstraat af en ek verwonder my aan die sorgvuldigheid waarmee elke kieselsteentjie in die straat gelê is. Aan die bo-punt van die straat staan ‘n mallemeule met sy perdjies tjoepstil en wag vir kinders om heel waarskynlik eers vanaand weer sy ratte in die rondte te laat draai.

 

Die klank van ‘n motor wat stadig in so ‘n straatjie afry, sal altyd die opwinding van daardie reis weer in my laat opborrel. Ek en Winnie giggel vir die manier waarop die bestuurder die nou straatjie navigeer deur sommer op die sypaadjie en om lamppale te ry in sy poging om verby die geparkeerde voertuie te kom. Ons loop kort-kort in iemand van ons toergroep vas en dan word daar opgewonde en vinnig ‘n paar interessanthede uitgeruil. Ons het maar ‘n uur tyd voor die bus net voor tien weer vertrek.

Ons volgende stop is Strasbourg, Alsace-Lorraine, net oor die Duitse grens in Frankryk. Hier stap ons eerste na ‘n enorme Gotiese katedraal waarna Winnie gou by die poskantoor neffens dit inglip om poskaarte te pos.  Die straatjies is veelkleurig, met soewenier- en poskaartstalletjies besaai. Die Frans wat ons om ons hoor is natuurlik Grieks vir die meeste van ons, dus is ek dankbaar dat ons ten minste met ons mede-toerlede in Engels kan kommunikeer.  Terwyl ek vir Winnie wag, word my aandag deur ‘n straatkunstenaar getrek wat ‘n potloodskets van ‘n toeris doen. Om my heers ‘n karnaval-atmosfeer soos mense nuuskierig daar en om die straatsmouse saamdrom. ‘n Paar meter verder dans ‘n meisie rukkerig op maat van ‘n klingelende juweelboksiemusiek. Iemand klop my op die skouer – hy het ‘n hele versameling van horlosies en leergordels wat hy aan my wil verkwansel.  Ek skud my kop en wanneer ek besef dat Winnie heel waarskynlik al klaar met haar poskantoormissie is en ek haar in die skare verloor het, gaan soek ek na ‘n plek waar ek die Duitse Mark wat ek nog oorhet vir Franse Frank kan gaan omruil. Ek loop verby straatkafeetjies waar mense agteroor sit en bier of koffie drink en gesels, verkyk my aan die blombakke wat vrolik in rooi en pienk aan geboufassades hang terwyl ek die ‘wisselkoerswinkel’ soek.

‘n Entjie verder in die straat af stoot ‘n vrou in ‘n burka ‘n baba in sy waentjie en wanneer ek verby haar loop, vat sy my aan die arm en ten spyte daarvan dat ek nie Frans verstaan nie, weet ek sy bedel vir geld en ek skud maar net my kop.

 

Ek is verlig wanneer ek uiteindelik ‘n plek kry waar ek my Duitse Mark kan omruil. Op die lys van die verskillende geldeenhede sien ek verbaas dat die ZAR ook aangedui word – hulle koop dit vir 60c en verkoop dit vir R1.10, sien ek.

Teen hierdie tyd is ek al honger en op pad na die bymekaarkomplek koop ek vir my ‘n ham- en kaasbroodjie by ‘n stalletjie. Terwyl ek vir die broodjie wag kom ‘n Duitssprekende vrou langs my staan en vra vir die jong meisie agter die toonbank waar sy die ‘boot’ kan kry. Die meisie is Franssprekend en verstaan nie en ek vertaal so ewe die versoek in Engels, waarna die meisie vir die vrou beduie hoe om te loop.

Broodjie in die hand loop ek terug na die katedraal toe en gaan sit op die trappies en eet. Nog ‘n straatsmous kom staan voor my met ‘n speelgoed-gorilla wat dans en homself dan obseen ontbloot.  Die man glimlag breed en brabbel iets wat ek nie verstaan nie, maar ek skud vir die soveelste keer my kop – ek stel regtig nie daarin belang om hierdie ding te koop nie.

Kort voor lank is Winnie en die res van die groep ook daar en dan loop ons almal saam met Ken na waar die bus geparkeer is. Van daar af ry ons na die Switserse grens naby Basil.

Switserland is nie deel van die Europese unie nie, dus moes almal paspoorte gereed hou vir in geval hulle daarna wou kyk. Ons het grootoog by die grens gesit en wag terwyl doeane-amptenare deur ‘n bus met Japanese toeriste se paspoorte kyk, maar ons bus is op die ou einde deurgelaat.

Die snelweg loop al langs die Swartwoud, maar ongelukkig kan ons nie veel daarvan sien nie.Lucerne is asemrowend mooi, maar ons is almal moeg en glad nie meer so entoesiasties en vol energie soos vroeër die dag nie.  Dit is baie warm en wanneer ons van die bus af klim, gaan ons na die leeu-rots kyk – ‘n standbeeld van ‘n leeu wat uit die ruwe rotswand gekap is.  Dit is ter ere van die Switsers wag wat iewers in ‘n vorige eeu vir Louis, die Sonkoning, gaan red het en op die ou einde almal self gesterf het.  Ons bly nie lank hier nie en nadat ons vir nog ‘n paar minute rondgeloop het, gaan ons na ons hotel toe wat nogal ‘n hele ent van die ou stadsgedeelte af is.  Dit is die  Central Hotel, Kriens.  Ken sê dat dit deur ‘n familie bedryf word en dus ‘n baie persoonlike atmosfeer het, wat inderdaad so is.  Dit bestaan uit drie geboue – die sentrale deel op die hoek van die straat en aan die ander kant ‘n rooi-en-groen gebou.  Ek en Donna is in die sentrale deel van die hotel en die kamer is so klein dat ons verby ons tasse moet skuur om by ons beddens uit te kom.

Aandete is in die hotel en ons hele groep word behoorlik soos sardientjies in die eetvertrek in gedruk.  Na ete gaan ek, Winnie en Jessica (‘n Amerikaanse tiener wat saam met haar ouma op die toer is) stap.  Ek is nie werklik in ‘n bui vir geselsies oor koetjies en kalfies nie en daar is ook nie veel om te sien nie, dus loop ek net ‘n klein entjie saam voordat ek op my eie terug hotel toe gaan.  Halfpad straat-af hoor ek iemand fluit en dis die ander Suid-Afrikaners wat ook op pad terug is en my roep om saam met hulle terug te loop. Terug by die hotel is dit lekker om my skoene uit te skop en daardie aand slaap ek weereens soos ‘n klip …

Amsterdam tot Ludwigshafen

Vroegoggend op die bus besef ek dat hierdie reis met al die indrukke, beelde, mense en tale (en moenie van die fietse vergeet nie!) my emosies heeltemal oorspoel. Ek was vroeg wakker en dit het my ‘n hele paar minute gevat om uit te werk waar presies ek is en wat die dag en datum is. Ek bly myself afvra hoekom ek so gek was om so ver te reis, weg van my gesin af!  Vandag is dit die eerste keer wat Ken vir ons musiek opsit en dit skep ‘n vrolike atmosfeer in die bus.  My swaar gemoed begin gaandeweg ligter word.  Ek het van die begin af geweet dat dit nie maklik gaan wees om op my eie te reis nie, en ek weet ook dat ek nie kan toelaat dat dit my vakansie bederf nie.  As ek nie die beste van hierdie situasie maak nie, kon ek net sowel by die huis gebly het.

Op pad net nadat ons van Utrecht af Duitsland toe weggedraai het, kom die oggend se eerste krisis wanneer Ken vir ons breedvoerig verduidelik hoe die opsionele uitstappies werk – heeltemal anders as wat ek gedog het toe ons na die toerplan gekyk het. Ek was onder die indruk dat dit outomaties gebeur en dat ‘n mens net elke keer hoef te besluit of jy daarop wil gaan of nie. Nou hoor ek dat Ken 21 van hierdie uitstappies gekies het waarvoor ons dan ekstra moet betaal en basies kom dit daarop neer dat ‘n mens baie gaan mis as jy nie saamgaan nie.

Dis ‘n groot dilemma, want my ‘sakgeld’ is in ‘n hele paar verskillende denominasies (dit was voor die Euro) en dis ‘n nagmerrie om sommetjies te maak om te sien wat ek in watter geldeenheid kan bekostig en dan nog etes en soeweniers kan dek. Omdat ek soveel kontant gehad het, het ek my kredietkaart by die huis gelos. Ek moet mooi besluit watter van die uitstappies noodsaaklik is en watter ek maar kan mis…

Om twintig oor drie die middag klim ons op ‘n boot vir ons Rynriviervaart, in die dorpie Boppart. Dis ‘n idillies mooi dag – daar is nie ‘n wolkie in die lug nie en die kontrasterende kleure van die blou water, die groen landskap en die Duitse poskaarthuisies skep ‘n besonderse, dromerige atmosfeer. Ek en Winnie kan eers nie besluit waar ons op die boot wil sit nie – op die bo-dek raak dit gou hopeloos te warm en dan gaan sit ons onder, waar ons met ‘n Meksikaanse gesin (‘n ma en drie van haar kinders) ‘n geselsie aanknoop. Die seun, German, praat vlot Engels, dus doen hy die meeste van die praatwerk terwyl die ander drie glimlag en kopknik wanneer hulle saamstem. Eers in Spanje vind ek uit dat dit soms moeilik is om Spaanssprekendes te verstaan omdat hulle die v-klank meestal met ‘n b-klank vervang.

Ons vaar verby Bad Salzig, bekend vir sy mineraalbaddens, waarna ons die eerste kastele begin sien, onder andere die Maus-kasteel wat in die 13de eeu deur die hertog van Katzenellenbogen gebou is. Dit lê hoog teen die berg met ‘n hele ry vlae wat vrolik in die wind wapper. By St. Goar met die bekende Lorelei-rots, onthou ek weer die legende van die Lorelei waarvan ek as kind gelees het en vertel vir Winnie daarvan. Volgens Ken is ‘n monument hier in 1984 opgerig en is die diepste punt van die Ryn hier naby.

Later klim ons van die boot op die bus tot by ons bestemming, Ludwigshafen, waar ons die aand oorslaap. Ludwigshafen het blykbaar die derde grootste hawe aan die Rynrivier, maar ons kry nie veel van die stad te sien nie omdat ons deur industriële gebied direk na die hotel toe ry.

Aandete in die hotel en ek en Winnie deel ‘n tafel met Sargon en Mary van Australië, maar Sargon lyk vir my òf Lebanees,  òf Iranees of een van daardie lande. Ons hoor egter dat hy in Rusland gebore is, wel in Iran gebly het, daarna in Israel en uiteindelik in Australië. Dwarsdeur die toer was hy die gentleman, terwyl Mary altyd vriendelik en in ‘n goeie bui was.

Na ete gaan ek en Winnie stap, maar die strate rondom die hotel is amper verlate, behalwe vir ‘n blonde jongman wat teen ‘n geweldige spoed in sy rooi sportmotor verby ons jaag. Daar is ‘n koffieplek wat oop is en wanneer ons vir die outjie agter die roomystoonbank probeer vra hoeveel die koffie kos, praat hy nie ‘n woord Engels nie, maar met handgebare vind ons uit dat dit 3 Duitse mark is en hy beduie na ‘n tafeltjie en sê in ‘n mengsel van Engels en Duits: “Sit. Bedienung kommt.” Of so iets. Ek en Winnie giggel omdat almal buite hulle vaarwater met die vreemde tale is en ons gesels lekker terwyl ons koffie drink.

Winnie stap daarna terug hotel toe terwyl ek ‘n poging aanwend om vanaf ‘n telefoonhokkie huis toe te probeer bel. Ek weet nie hoe die internasionale bellery werk nie en toe ek twee vrouens wat verbyloop probeer vra, kan nie een van hulle ‘n woord Engels verstaan nie. Ek diep daar ‘n paar Duitse woorde op wat baie ver weggebêre is, net om uit te vind dat daar nêrens ‘n telefoongids is nie. Ek stap dus toe bek-af en onvergenoegd terug hotel toe. Môre is nog ‘n dag en ek sal hopelik wel van iewers af kan bel.

Amsterdam per bus, trem en te voet…

Dis een van die kontraste daarvan om op toer in Europa te wees, kom ek agter.   Aan die een kant raak ek intens bewus van hoe groot die wêreld is, met miljoene mense wat elkeen sy of haar wêreldjie as uniek beleef, maar aan die ander kant veroorsaak juis die skaal van alles wat ons beleef en die emosionele energie wat daarmee gepaard gaan, dat my wêreld gou begin krimp tot die veiligheid van die bus en hotelkamers.

Na ‘n heerlike hotelontbyt vat die bus ons tot in die middestad van Amsterdam waar ons ‘n diamantslypery besoek. Sekuriteit is daar ‘n prioriteit en orals is kameras wat elke beweging van ons dophou.  Ek kan hulle beslis nie kwalik neem nie, veral nie wanneer daar so ‘n groot groep mense is nie. Hierdie is die begin van ‘n ritueel waaraan ek gou gewoond raak: ‘n gids verduidelik innemend en in groot detail van alles wat in die proeses van diamantslypery gebeur (natuurlik swel my hart van trots wanneer daar na Suid-Afrika se diamante verwys word) en dan… kry die groep ‘n geleentheid om te koop. Laasgenoemde is op die ou einde waaroor alles gaan: toeriste met ‘sakke vol geld’.

Daar is darem gratis koffie vir diegene van ons wat nog nie deur die koopgier gepak is nie. Ek en Winnie beweeg gou weer buitentoe waar ons ons aan die straattonele vergaap. Soveel so dat Winnie per ongeluk reg voor ‘n fiets instap toe sy ‘n foto wil neem. Die middeljarige fietsryer is glad nie beïndruk met haar en sekerlik alle ander toeriste wat so argeloos die spesiale fietsrypaadjies bewandel nie. Kort voor lank is dit nogal ‘n senutergende storie vir ons om heeltyd uit die fietsers se pad en die immer geïrriteerde fietsklokkieklanke te bly. Boonop is ons, die Australianers en die Nieu Zeelanders gewoond daaraan om links te hou en soek ons gereeld in die verkeerde rigting vir aankomende verkeer wanneer ons ‘n straat moet kruis, of erger nog – die stille bestormers: fietse! Na ‘n oggend in Amsterdam is ek oortuig daarvan dat ek daardie aand nagmerries oor fietse gaan beleef…

Ons volgende busrit neem ons met ‘n skilderagtige roete uit Amsterdam deur klein dorpies (onder andere Broekindewater!) waar ons iewers eers moet wag dat die brug oor een rivier tydsaam opgehys word sodat ‘n groot boot onderdeur kan vaar.  Dis asof ons almal ‘ervaringshonger’ is en net wil hê dat ongewone goed moet gebeur sodat ons later daaroor kan praat. Ons is soos groot kinders wat alles uitwys en ons aan alles vergaap.

Dis ‘n lieflike dag en ons ry verby grasgroen landerytjies, deur nou straatjies waar die huise netjies en afgerond in tipies Hollandse styl in die son staan en bak, op pad na die Ijselmeergebied wat geheel en al uit die see herwin is. Ons stop by ‘n kaasfabriek waar daar reeds twee ander groot toerbusse is en wanneer ons die gebou instap is die reuk van kaas onmiskenbaar. Ons gids wat vir ons die kaasmaakproses verduidelik is netjies in tradisionele Hollandse drag geklee. Dan gaan ons na die plek waar houtklompe gemaak word, met ‘n sjarmante en aantreklike, jong klompmaker wat duidelik onder die aandag floreer wanneer hy sy ambag demonstreer. Die hout waarmme klompe gemaak word is soortgelyk aan die van die wilgerhout vir krieketkolwe, hoor ons. Ek kan nie so lekker sien van waar ek agter in die groep staan nie, maar gelukkig is Aw, die Singapoeraan wat direk voor my staan, besig om alles af te neem en kan ek sommer in sy kameraskermpie sien wat aangaan. Die houtskaafsels ruik heerlik vars en na die tyd vra ek vir die outjie of ek ‘n handvol daarvan kan kry, vir sommer net. Hy gee nie om nie en sê dat hierdie skaafsels gebruik word vir die rookproses van sommige kase.

 

Hierna word ons in die winkeltjie losgelaat en is ons in ekstase oor al die mooi goed.  Die miniatuur houtklompe is alles redelik duur, maar die porseleinsoeweniertjies is darem nie te erg nie. Ek besluit om my aandenkings daar te koop en dis eers later wat ek my man se woorde onthou, naamlik dat die gidse ‘n mens nie noodwendig na die goedkoopste plekke toe neem nie. Hulle het orals kontakte en word op een of ander manier gekompenseer wanneer hulle toergroepe na spesifieke winkels of fabrieke toe neem.

 Van hier af ry ons na Volendam, ‘n vissersdorpie op die Ijselmeer, maar eers stop ons om foto’s te neem van een van die min windmeulens wat nog aktief in Holland is.  Volendam is ‘n juweel – die mooiste, vrolikste plekkie met die heerlikste vakansie-atmosfeer wat verwelkomend in die son skitter.  Dis tyd vir middagete en Ken wys vir ons waar die “billike” eetplek, De Koe, is. Agterna hoor ons by die wat wel daar gaan eet het dat dit vrek duur was. Die toilette waarheen hy ons beduie is ook reg in die middel van ‘n baie duur aandenkingswinkel! 

Die hoofstraatjie is soos ‘n toneeltjie uit ‘n poskaart en op die onderpunt is daar tientalle bote vasgemeer in die kaai.  Ek en Winnie loop die plek vol en dis hier waar ek ontdek dat die porseleinklompies wat ek gekoop het meer as die helfte goedkoper is as by die klompfabriek. Ons koop vir by ‘n stalletjie vir ons iets om te eet en te drink en gaan sit vir ‘n paar minute op ‘n bankie by die see. Dit is lekker om saam met Winnie rond te loop want sy raak opgewonde oor elke klein dingetjie wat sy sien.  Ons stap in een van die dorpie se straatjies op en kom op die oulikste, tipiese Hollandse windmeultoneel af, waarna ons weer terug bus toe gaan. 

Terug in Amsterdam word ons naby die Damplein agter die paleis afgelaai.  Ken wys vir ons bakens uit, maar al wat ek tot my konsternasie later onthou, is die Byekorf-gebou aan die oorkant, totaal en al uit plek uit, omdat dit deel van die oggendekskursie was.  Ons het die res van die middag vry en Ken stel voor dat die wat belangstel na die Anne Frank museum toe gaan.  Ons moet die bus weer sesuur kry en as ons nie daar is nie, sal hy aanneem dat ons per trein terug hotel toe is.  Ek en Winnie drentel agter ‘n klompie van die groep aan, maar wanneer ons by die museum kom is daar ellelange toue. Ons vra vir Ken waar die Vincent van Gogh museum is en hy bied aan om saam met ons daarheen te loop.  Dis toe nogal r’n redelike afstand, maar ons gee nie om nie.  Ek en Winnie verkyk ons so aan alles dat ons glad nie tred hou met die roete nie. Ons loop onder andere verby die Rijksmuseum (waarvoor ons tot ons spyt nie tyd sal hê nie) en Ken sê dat ons ‘n trem aan die agterkant by die Heineken brouery terug Damplein toe moet kry. Ek was die vorige dag natuurlik baie verbaas toe ek hoor dat Heineken ‘n Hollandse bier is, aangesien ek altyd gedog het dit is ‘n Duitse maatskappy.  Die hele Amsterdam is vol Heineken brouerye.  Gelukkig is die rye mense wat wag om by die Van Gogh-museum ion te gaan nie so lank nie. Die kaartjies jaag ons 15.50 gulde uit die sak en ons kry ‘n vloerplan van die museum om te verseker dat ons alles sien wat daar te siene is.  Ek is effens teleurgestel wanneer ek na Vang Gogh se vroeë werke kyk, want dit is baie donker en somber.   Daar is heelwat selfportrette van hom en dis ‘n ongelooflike ervaring om voor sy oorspronklike werke te kan staan en te sien wat die kunstenaar self gesien het.  Hierdie gevoel word verder versterk wanneer ons na sy bekende sonneblomme en irisse kyk. Een van sy mooiste skilderye is ‘n goue koringland met ‘n viooltjieblou-pers hemel. Later sou ons self van hierdie goue koringlande op die toer sien en sou dit my onwillekeurig laat terugdink aan die Van Gogh-skildery.  Dit neem nogal lank om deur alles te gaan en wanneer ons klaar is is ons skoon uitgeput.  Buite in die straat hoop ons vuriglik dat ons Ken se instruksies vir die trem reg onthou, maar dit was in die kol. Ons begin al eksperts raak om die fietse wat geruisloos en sekuur op ons afpyl te ontduik en stap Vondelpark wat voor die Rijksmuseum is.  Die tremkaartjie is nie duur nie, net 3 gulde en ons moet staan omdat die meeste mense van die werk af kom.  Dis baie warm en ons is nie seker hoe ver ons van die Damplein af is nie en moet kort-kort uitkyk om te probeer sien waar ons is.  Die strate lyk heel anders vanuit ‘n trem as van die sypaadjie af.  By die plein klim ons af en gaan dan iets soek om te drink. ‘n Blikkie Fanta kos ‘n hele R12 in Suid-Afrikaanse geld (toe die ZAR heelwat sterker was as wat dit nou is!).  Daarna loop ons met Kalverstraat af wat net vir voetgangers bedoel is – ‘n groot verligting, want teen hierdie tyd is ons siek en sat vir fiets.

Die winkels is soos krale ingeryg en ons loer oral in. In een van die dwarsstraatjies besef ons dat ons nie weet waar ons ons nou bevind het nie. Dit is al na ses en as ons nie blitsig terug by die bus kom nie, is ons voorland ‘n treinrit terug Schiphol toe.  Ons kan die straat waar die bus geparkeer is op ons kaart sien, maar weet nie of ons links of regs moet loop of wat ons moet doen om dit te kry nie. Wanneer ons per ongeluk op die Damplein land, raak ons paniekerig. Winnie vra kort-kort om hulp, maar min dinge is so frustrerend as wanneer jou hulpgewer ook ‘n stadskaart uit sy of haar sak haal nie. Ons kies later blindelings koers, oortuig daarvan dat ons nooit die straat gaan kry nie.  Wanneer ons uiteindelik ‘n toerbus sien, is dit nie ons s’n nie en net wanneer ons, twee minute voor die vertrektyd heeltemal moed verloor, sien ons ons bus en hardloop of ons lewens daarvan afhang. Ons val letterlik by die bus in, tot die vermaak van die ander wat reeds rustig sit en wag. Ons glimlag maar verleë saam, maar ons is inniglik dankbaar dat ons ons seer voete kan laat rus en in die gemak van die bus terug hotel toe kan gaan…